Pod hasłem „Wiara i nadzieja. Odpowiedź Kościoła na «kryzys» człowieka” w dniach 27-30 czerwca obradowało w Warszawie 41. spotkanie sekretarzy generalnych krajowych konferencji biskupich z naszego kontynentu. Zorganizowała je, we współpracy z Konferencją Episkopatu Polski, Rada Konferencji Biskupich Europy (CCEE). Do stolicy Polski przybyło ponad 40 osób, reprezentujących episkopaty nie tylko z naszej części świata, ale również z Bliskiego Wschodu i Azji, a także Stolicę Apostolską. Spotkanie zakończyło się Mszą św., której w stołecznej katedrze św. Jana przewodniczył 30 czerwca nuncjusz apostolski w Polsce abp Celestino Migliore.

Głównymi tematami konferencji były nowa ewangelizacja i 10. rocznica ogłoszenia przez Jana Pawła II posynodalnej adhortacji apostolskiej „Ecclesia in Europa”, a wszystko to rozpatrywane w kontekście trwającego obecnie Roku Wiary. Do zagadnień tych nieustannie nawiązywali i w ich świetle się wypowiadali zarówno uczestnicy obrad, jak i zaproszeni goście, wśród nich prof. Paweł (Paul) Dembiński z Obserwatorium Finansowego w Genewie.

Witając przybyłych przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski (KEP) abp Józef Michalik przedstawił główne problemy i wyzwania, z jakimi zmaga się dzisiaj Kościół w Polsce. Zwrócił uwagę zwłaszcza na nie zawsze pomyślnie układające się stosunki z państwem, sprawy bezrobocia i emigracji, zwłaszcza młodych ludzi. Mówiąc o archidiecezji przemyskiej, której jest pasterzem, podkreślił, że z jednej strony styka się ona z tymi samymi problemami, co reszta kraju, z drugiej zaś nadal utrzymuje się tam żywa wiara i stosunkowo wysoki stopień praktyk religijnych.

Arcybiskup, który jest jednym z dwóch wiceprzewodniczących CCEE, wiele uwagi poświęcił również stosunkom z grekokatolikami. Zaznaczył, że właśnie w jego archidiecezji mieszka największe ich skupisko i wspomniał o wspólnym podpisaniu przez siebie i greckokatolickiego arcybiskupa większego kijowsko-halickiego Swiatosława Szewczuka wspólnej deklaracji w 70. rocznicę tragedii na Wołyniu, wzywającej do pojednania Polaków i Ukraińców.

W wykładzie „Od «Ecclesia in Europa» do Roku Wiary: 10 lat nowej ewangelizacji w Europie” wiceprzewodniczący Komisji Episkopatów Wspólnoty Europejskiej (ComECE) bp Virgil Bercea z Rumunii przedstawił blaski i cienie obecnej sytuacji na naszym kontynencie, starając się przy tym ukazać, jaką wizję człowieka przedstawia nam dzisiaj Europa. Zamiast pragnienia wzrastania i spoglądania daleko przed siebie mamy do czynienia z namiętnościami i emocjami oraz „uczestniczymy w rozpadzie kultury rodziny i dobra wspólnego, które zastępuje egocentryzm” – ubolewał prelegent. Na zakończenie zauważył, że ciężki kryzys gospodarczy, „wywołujący ogromne szkody”, ma głębokie korzenie i nie wziął się sam z siebie. „Gospodarka świata, przeżywającego globalizację, weszła w wielki kryzys, kultura wkroczyła w etap postmodernizmu, duchowość osoby ludzkiej szuka nowych ujęć, a wstrząsy społeczne i oczekiwania ludzi nie odpowiadają możliwościom” – stwierdził bp Bercea.

W dwóch następnych dniach pogłębiano i rozszerzano główny temat spotkania, a także dzielono się doświadczeniami i wiadomości o życiu Kościołów lokalnych w poszczególnych krajach kontynentu. Blaski i cienie nowej ewangelizacji przedstawił biskup pomocniczy archidiecezji krakowskiej bp Grzegorz Ryś, a o francuskich doświadczeniach w zakresie wspierania rodziny i debacie publicznej mówił sekretarz generalny Konferencji Biskupów Francji bp Antoine Herouard. Ponadto metropolita lubelski abp Stanisław Budzik zapoznał zebranych z ubiegłorocznym wspólnym przesłaniem polsko-rosyjskim do wiernych i narodów obu krajów.

Ale nie tylko sprawy czysto kościelne były przedmiotem obrad sekretarzy generalnych. Europa (i cały świat) przeżywa dzisiaj poważny kryzys finansowo-gospodarczy, który odciska swe piętno także na życiu duchowym i postawach moralnych ludzi, a częściowo jest też ich wynikiem. Mówili o tym wspomniany prof. Dembiński z Genewy i bp Juan Martínez Camino z Hiszpanii.

Ten ostatni zwrócił uwagę, że aby wyjść z obecnego kryzysu, Europa musi powrócić do swych podstaw duchowych, które uzdalniają człowieka do spoglądania z nadzieją w przyszłość i do odważnego podejmowania dzisiejszych trudności. Przypomniał, że Europa słusznie cieszy się z rozwoju, jaki osiągnęła po II wojnie światowej aż do upadku reżimów komunistycznych w 1989 i który doprowadził do wolności, dobrobytu i sprawiedliwości, do czego przyczynił się także Kościół katolicki.

Ale tenże Kościół widzi, iż życiu ludzi w Europie towarzyszy od dziesięcioleci brak nadziei, o czym wspomina „Ecclesia in Europa”. Gdy życie zaczyna być coraz bardziej rozumiane jako puste i wyjałowione, pusty staje się także fundament duchowy, który uzdalnia człowieka do spoglądania z nadzieją w przyszłość i do odważnego podejmowania trudności naszych czasów – powiedział sekretarz generalny CEE. Zauważył, że ludzie myślą wówczas, że nie ma sensu wydawać dzieci na świat, który również nie ma sensu i stąd m.in. bierze się obecny spadek demograficzny w Europie.

Zdaniem biskupa, korzenie tego zjawiska mają charakter bardziej duchowy niż czysto gospodarczy. Głównymi zagrożeniami są relatywizm moralny i prawny, fałszywie pojmowana wolność osobista oraz pragmatyzm i cyniczny hedonizm. Tam, gdzie nie wierzy się już w Boga jako sędziego i odkupiciela, tam z czasem zanikają także sumienie i poczucie grzechu – ostrzegał mówca.

Podsumowując wstępnie na konferencji prasowej przebieg i wyniki obrad sekretarz generalny KEP bp Wojciech Polak powiedział, że ich uczestnicy zastanawiali się, „co udało się osiągnąć w ciągu 10 lat od adhortacji «Ecclesia in Eurolpa»z punktu widzenia nowej ewangelizacji i w kontekście trwającego obecnie Roku Wiary oraz jak wykorzystano ten okres”. Wiele uwagi poświęcono też przedstawieniu bieżących spraw i problemów, jakimi żyją Kościoły w Europie. "Było to spojrzenie w przyszłość, mówiliśmy o tym, jak głosić tę samą, niezmienną Ewangelię w nowych warunkach ludziom naszych czasów” – stwierdził biskup.

Z kolei sekretarz generalny CCEE ks. Duarte da Cunha zaznaczył, że „troska o Kościół na naszym kontynencie była i jest naszym głównym zadaniem. Rada Konferencji Biskupich Europy, skupiająca w praktyce wszystkie Kościoły lokalne kontynentu, mocno to podkreśla i stara się być temu wierna”. Zauważył przy tym, że oznacza to m.in. zainteresowanie „ludźmi w ruchu”, a więc migrantami i tymi wszystkimi, którzy z różnych powodów przemieszczają się z jednego miejsca w drugie. Jest to obecnie jedno z najważniejszych wyzwań, przed jakimi stoi obecnie Kościół na naszym kontynencie.

Inne istotne poruszane problemy to rodzina i małżeństwo, przeżywające dziś wielki kryzys. Istnieje pilna potrzeba budowania trwałej wspólnoty między ludźmi, ale i obrony tradycyjnego małżeństwa i rodziny w obliczu licznych trudności, na jakie one napotykają. Sekretarz generalny CCEE zwrócił też uwagę na wielkie znaczenie ekumenizmu, a więc działań na rzecz jedności i wspólnoty chrześcijan różnych wyznań tak, aby byli oni bardziej wiarygodnymi świadkami Chrystusa. „Sprawa widzialnej jedności Kościoła jest bardzo istotna i to jest jednym z naszych głównych celów” – podkreślił portugalski kapłan. Dodał, że wiąże się z tym także ochrona życia od poczęcia po naturalną śmierć i zagadnienie to również łączy różne Kościoły chrześcijańskie.

Spotkanie zakończyło się Mszą św. w warszawskiej archikatedrze. W kazaniu nuncjusz apostolski w Polsce, który przewodniczył koncelebrze, powiedział że nieufność wobec Kościoła często kryje w sobie pragnienie prawdy i autentyczności. „Od nas, biskupów i kapłanów, Jezus oczekuje, abyśmy byli osobami wiarygodnymi” – podkreślił dyplomata. Nawiązując do odczytanej w języku polskim i angielskim Ewangelii, opisującej prośbę uczniów Jezusa, by sprowadził „ogień z nieba” i zniszczył tych, którzy nie chcieli słuchać Jego przesłania, przyznał, iż byłoby dużą naiwnością sądzić, że gdyby Bóg raził gromem z nieba tych, którzy nie chcą słuchać Jezusa i Ewangelii, to ludzie bardziej ceniliby obecność Jezusa.

Ks. prałat Duarte da Cunha podkreślił, że duże znaczenie dla uczestników Mszy miała obecność nuncjusza apostolskiego, który jest jasnym i mocnym znakiem Ojca Świętego. Podziękował też za to, że spotkanie odbyło się Warszawie i jest to znak nadziei i odwagi dla całej Europy.

Rada Konferencji Biskupich Europy - organizator spotkania w Warszawie - powstała w 1971 i obecnie skupia 33 episkopaty krajowe, reprezentowane przez ich przewodniczących, oraz arcybiskupów Luksemburga i Monako, arcybiskupa maronickiego z Cypru, biskupów Kiszyniowa i greckokatolickiego z Mukaczowa. Przewodniczącym Rady jest od 2006 prymas Węgier kard. Péter Erdő, a dwoma wiceprzewodniczącymi są kard. Angelo Bagnasco z Włoch i abp Józef Michalik z Polski. Sekretarzem generalnym jest ks. Duarte da Cunha z Portugalii. Siedziba Sekretariatu CCEE mieści się w szwajcarskim St. Gallen.