Reklama

Dzieje miejscowości i parafii

Niegowonice od wieków stanowią zwartą miejscowość. Choć nigdy nie przekształciły się w miasto czy większą aglomerację, stanowią przykład społeczności, w której pielęgnuje się tradycje i przywiązanie do rodzinnej kultury i zwyczajów

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Niegowonice to sołectwo wchodzące w skład gminy Łazy w powiecie zawierciańskim, województwie śląskim. Leżą u podnóża wzniesień Lipowej i Stodólska wchodzących w skład jurajskiego Pasma Smoleńsko-Niegowonickiego. Prawie równoleżnikowy układ tego pasma, prostopadły do głównego przebiegu Jury Krakowsko-Częstochowskiej, stwarza specyficzny mikroklimat. Charakterystyczną cechą krajobrazową tego obszaru są wierzchowinowe formy skalne ostańce. Jedno z najpiękniejszych skupisk tych skał znajduje się w Kromołowcu. Obie miejscowości leżą na obrzeżach Jurajskiego Parku Krajobrazowego i są terenem sobotnio-niedzielnego wypoczynku mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego.

Zawiłości administracyjne

Reklama

Jak powiedział „Niedzieli” Stanisław Kwiatkowski, emerytowany nauczyciel, a z zamiłowania historyk regionu do czasów rozbiorów, Niegowonice należały do powiatu lelowskiego, a pobliskie Niegowoniczki do powiatu krakowskiego w województwie krakowskim. Po trzecim rozbiorze obydwie miejscowości znalazły się w granicach zaboru pruskiego, w obszarze Nowego Śląska, w dystrykcie pilickim i powiecie siewierskim. W okresie Księstwa Warszawskiego Niegowonice i Niegowoniczki należały do poszerzonego Księstwa Siewierskiego w powiecie siewiersko-lelowskim, od 1808 r. - w powiecie pilickim, a od 1809 r. - w departamencie krakowskim. Po utworzeniu Królestwa Polskiego obydwie miejscowości znalazły się w województwie krakowskim, z siedzibą w Kielcach, a od 1841 r. należały do guberni kieleckiej w powiecie olkuskim i będzińskim.
„Po odzyskaniu niepodległości Niegowonice i Niegowoniczki weszły w skład gminy Rokitno Szlacheckie w powiecie będzińskim, a następnie zawierciańskim w województwie kieleckim. W czasie okupacji hitlerowskiej należały do III Rzeszy jako byłe tereny Nowego Śląska. Po II wojnie światowej wraz z gminą Rokitno Szlacheckie, a następnie Łazy, obie wsie wchodziły w skład powiatu zawierciańskiego. Kolejna reforma administracyjna kraju spowodowała włączenie obu wsi do gminy Łazy, w powiecie zawierciańskim i województwie katowickim. Likwidacja powiatu nie spowodowała zmiany przynależności do gminy i województwa. Po ostatniej reorganizacji administracyjnej kraju w 1998 r. nadal należą do gminy Łazy, utworzonego ponownie powiatu zawierciańskiego i województwa śląskiego” - wyjaśnia zawiłości historyczne Stanisław Kwiatkowski.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Etymologia nazwy

Nazwa wsi Niegowonice pochodzi od nazwiska czy przydomka jej założyciela lub osoby, która pierwsza tu zamieszkała - Niegonycza lub Niegowanycza. Obydwa nazwiska pochodzą od słowa gonny co oznacza prosty, wysoki; stąd niegonny to krzywy, niski. Wnioskować można, że założycielem lub tym, który pierwszy się osiedlił, był człowiek niski. Jak się dowiadujemy ze źródeł historycznych, ogólny akt lokacji Niegowonic w ziemi krakowskiej na prawie niemieckim, nadany przez Kazimierza Wielkiego jako własność klasztoru bożogrobców w Miechowie, pochodzi z 1354 r. Akt ten dotyczy terenów dzisiejszych Niegowonic.

Bogactwo regionu

Warto wiedzieć, że Niegowonice i Niegowoniczki to tereny bogate w zasoby wodne i leśne. Ze względu na bliskość Olkusza spodziewano się tu zasobów rud metali szlachetnych i żelaza, co było przyczyną częstych sporów, grabieży i napadów. O wytapianiu na tych terenach stali świadczą nie tylko zachowane do dziś nazwy, takie jak Fryszerka, Hutki, Huciska, ale również dokumenty. Pierwszy dokument z roku 1300 wymienia dom hutnika, a rejestry celne odnotowują w roku 1593 podziemny transport konny żelaza z Niegowonic.
„Jak wielkie znaczenie miały w tym rejonie hodowla bydła i rybołówstwo świadczy fakt, że za czasów Stanisława Warszyckiego uporządkowano gospodarkę wodną - dziś powiedzielibyśmy - dokonano melioracji, budując stawy, przepusty i regulując strumienie. Nie rozwinął się jednak na dużą skalę przemysł i rolnictwo” - opowiada historyk.
Pod koniec XVIII wieku, a także w latach 50. i 60. naszego wieku próbowano uruchomić wydobycie węgla, lecz duże zasoby wód podziemnych uniemożliwiły te próby. Pozostały tylko wyrobiska - szyby. Planowano również wykorzystać zasoby polodowcowe - żwirowisko. W tym celu w okresie międzywojennym wybudowano odgałęzienie linii kolejowej z Łaz na żwirownię za Niegowoniczkami. Jednak nieopłacalność wydobycia zmusiła właścicieli do zaniechania tego przedsięwzięcia. W czasach współczesnych uruchomiono kamieniołom, w którym wydobywano surowiec dla cementowni „Wysoka”, który zamknięto ze względów ekonomicznych.

Historia parafii

Parafia w Niegowonicach powstała w maju 1802 r. dzięki staraniom ówczesnego dziedzica Franciszka Grabiańskiego. Erygowano ją z miejscowości, które przedtem należały do parafii w Chechle: Niegowonic, Niegowoniczek, Grabowej, Błędowa i Kuźnicy Błędowskiej. Aktu erekcyjnego dokonał przedstawiciel ówczesnego biskupa wrocławskiego ks. Marcin Siemieński - kanonik i komisarz, dziekan dekanatu siewierskiego, za zgodą przedstawiciela władz administracyjnych płk. Adama Augusta von Happena, landrata dystryktu pilickiego. „Niegowonice stały się siedzibą parafii, bo od XVI wieku istniała tu obszerna kaplica, przy której funkcjonował kapelan. Ostatnim kapelanem, którego zastały czasy zaboru pruskiego był ks. Sebastian Urbański. Pierwszą decyzją władz pruskich, odzwierciedlającą politykę germanizacyjną, a jednocześnie warunkującą powstanie parafii, była zmiana kapelana, którym został Ślązak ks. Jan Zaremba, którego mianowano pierwszym proboszczem parafii” - tłumaczy Stanisław Kwiatkowski.
Należy zaznaczyć, iż Niegowoniczki należały do parafii w Chechle od początku jej powstania, najpierw pod nazwą Niegowonice, a od 1611 r. jako Niegowoniczki. Natomiast dwuznaczność nazwy Niegowonice uniemożliwia sprecyzowanie odpowiedzi na pytanie, do której parafii należała ta miejscowość. „Jak wynika z dokumentów, Niegowonice na pewno należały do parafii w Chechle od ok. 1600 r. aż do 1802 r. Inne dokumenty, np. przeprowadzona w imieniu biskupa wizytacja w roku 1581 wskazują, że Niegowonice należały do parafii w Ciągowicach. Jan Długosz w „Liber Beneficiorum” pisząc o dziesięcinie z Niegowonic na rzecz parafii w Chechle pisze raczej o Niegowoniczkach, które zamieszkiwała drobna szlachta” - dywaguje historyk. W Niegowonicach w latach 1570-94 pod presją właściciela Jana Firleja rozwinął się ruch reformatorski (arianizm). Wybudowano zbór ariański, zamieniony w 1594 r. na kaplicę katolicką pw. Krzyża Świętego, która pełniła rolę kościoła parafialnego od jej powołania, aż do wybudowania murowanego kościoła w 1803 r.

2009-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Święty Brunon-Bonifacy z Kwerfurtu - arcybiskup misyjny

[ TEMATY ]

Brunon z Kwerfurtu

pl.wikipedia.org

Fragment fresku przedstawia męczeńską śmierć z rąk pogan św. Brunona z Kwerfurtu

Fragment fresku przedstawia męczeńską śmierć z rąk pogan św. Brunona z Kwerfurtu

W kalendarzu liturgicznym przypada 12 lipca wspomnienie obowiązkowe św. Brunona-Bonifacego z Kwerfurtu - mnicha benedyktyńskiego, kapelana cesarskiego, arcybiskupa misyjnego i męczennika. W 2009 r. Kościół uroczyście obchodził 1000. rocznicę jego męczeńskiej śmierci w okolicach Giżycka.

Brunon-Bonifacy urodził się w 974 r. w arystokratycznej rodzinie saskiego grafa w Kwerfurcie. Kształcił się w szkole katedralnej w Magdeburgu. W 995 r. został mianowany kanonikiem na dworze cesarza Ottona III i wraz z nim udał się do Rzymu. Tam w 998 r. wstąpił do zakonu benedyktynów w klasztorze na Awentynie. Zapewne wówczas otrzymał imię zakonne Bonifacy. Pięć lat przed nim w tym samym klasztorze przebywali św. Wojciech i bł. Radzim. W 999 r. Brunon złożył śluby zakonne.
CZYTAJ DALEJ

Ks. prałat Henryk Jagodziński nuncjuszem apostolskim w Ghanie

[ TEMATY ]

nominacja

dyplomacja

diecezja kielecka

kolegium.opoka.org

Ks. prałat dr Henryk Jagodziński – prezbiter diecezji kieleckiej, pochodzący z parafii w Małogoszczu, został mianowany przez Ojca Świętego Franciszka, nuncjuszem apostolskim w Ghanie i arcybiskupem tytularnym Limosano. Komunikat Stolicy Apostolskiej ogłoszono 3 maja 2020 r.

Ks. Henryk Mieczysław Jagodziński urodził się 1 stycznia 1969 roku w Małogoszczu k. Kielc. Święcenia prezbiteratu przyjął 3 czerwca 1995 roku z rąk bp. Kazimierza Ryczana. Po dwuletniej pracy jako wikariusz w Busku – Zdroju, od 1997 r. przebywał w Rzymie, gdzie studiował prawo kanoniczne na uniwersytecie Santa Croce, zakończone doktoratem oraz w Szkole Dyplomacji Watykańskiej. Jest doktorem prawa kanonicznego.
CZYTAJ DALEJ

Odszedł Pasterz…

2025-07-12 12:04

Marek Białka

Z udziałem licznie zgromadzonej wspólnoty kapłańskiej, osób konsekrowanych oraz niezliczonej rzeszy wiernych, odbyły się uroczystości pogrzebowe zmarłego 8 lipca k J.E. ks. biskupa Władysława Bobowskiego, biskupa pomocniczego diecezji tarnowskiej.

Mszę świętą, odprawioną w kościele parafialnym pw. śś. Pustelników Świerada i Benedykta w Tropiu pod przewodnictwem bp. Wiesława Lechowicza, biskupa polowego Wojska Polskiego, koncelebrowało kilkuset kapłanów. Już we wstępie do liturgii, główny celebrans nawiązując do życia i duchowości zmarłego biskupa powiedział, że: „Odszedł Pasterz nasz, co ukochał lud ...”
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję