Gromadzi nas poczucie wdzięczności wobec Boga i ludzi za dzieło Unii Lubelskiej” - mówił abp Józef Życiński w czasie nabożeństwa ekumenicznego, którym rozpoczęto obchody. W archikatedrze lubelskiej zgromadzili się duchowni pochodzący z krajów dawnej Rzeczpospolitej Wielu Narodów, m.in. kard. Józef Glemp (Prymas Polski), abp Józef Kowalczyk (nuncjusz apostolski w Polsce), bp Stanisław Budzik (sekretarz Episkopatu Polski), bp Henryk Tomasik, biskupi pomocniczy lubelscy oraz prawosławny arcybiskup Abel i przedstawiciele społeczności greckokatolickiej. Wspólnotę zgromadzoną na nabożeństwie tworzyła również delegacja Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, przedstawiciele społeczności żydowskiej i polskich Tatarów, a także delegacja Konferencji Episkopatu Litwy z bp. Ionasem Ivanauskasem, bp Antoni Dziemianko z Episkopatu Białorusi oraz biskupi z Ukrainy i Łotwy.

Znak jedności

Metropolita Lubelski, przypominając odwagę tych, którzy przed 440 laty „potrafili wypracować unię jedności w Europie”, apelował, aby pamiętać o korzeniach, z których wyrasta Europa, ponieważ „ta rozległa perspektywa europejska łączy tradycję Golgoty, Akropolu i Kapitolu; chroni przed mentalnością prowincji, w której dominują lęki”. Ksiądz Arcybiskup zwrócił uwagę, że do przezwyciężania „mentalności podziałów i budowania duchowej jedności Europy” wzywał Jan Paweł II i podkreślił, że budowanie jedności jest obowiązkiem Kościoła. „Dziś pochylamy się nad tym dziedzictwem i prosimy Boga, by w zmienionych warunkach uczył nas konsekwentnego rozróżniania między patriotyzmem a nacjonalizmem - mówił. - Dramat Auschwitz i Kołymy przypomina o naszej odpowiedzialności za przyszłość Europy. Dziękujemy Bogu za tę europejską rodzinę narodów, w których to znajdujemy nową nadzieję na «Europę ducha»”.

Znak pamięci

„Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej” - to napis, jaki znajduje się na tablicy upamiętniającej 440. rocznicę podpisania Unii Lubelskiej, która została odsłonięta w podcieniach dziedzińca KUL. Cytat pochodzi z przemówienia Jana Pawła II z 19 maja 2003 r., wygłoszonego w Rzymie przed referendum akcesyjnym w Polsce. Poniżej widnieje tekst: „Dla uczczenia 440. rocznicy Unii Lubelskiej Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II ozdobił laurem doktora honoris causa szacownych mężów: Valdasa Adamkusa z Litwy, Toomasa Hendrika Ilvesa z Estonii, Wiktora Juszczenkę z Ukrainy, Lecha Kaczyńskiego z Polski, Stanisława Szuszkiewicza z Białorusi, Valdisa Zatlersa z Łotwy, najwyższych przedstawicieli sławnych narodów, na których opierała się Najjaśniejsza Rzeczpospolita Obojga Narodów”. Pod napisem umieszczono herb Rzeczpospolitej Obojga Narodów oraz symbol flagi Unii Europejskiej. Po odsłonięciu i poświęceniu tablicy przyszli doktorzy honoris causa KUL, złożyli kwiaty pod pomnikiem Jana Pawła II i kard. Stefana Wyszyńskiego na dziedzińcu KUL.

Znak wdzięczności

„W poczuciu uczestnictwa w szlachetnym akcie odnowienia historycznych więzi pomiędzy sąsiedzkimi narodami, którym Opatrzność pomogła uzyskać niepodległość i skierowała ich losy w stronę lepszej przyszłości”, KUL nadał honorowe doktoraty przedstawicielom narodów, które 440 lat temu podpisały w Lublinie akt unii. „Tak oto rozumiemy dziś naszą misję służby Bogu i Ojczyźnie i w ten sposób pragniemy złożyć hołd odwiecznej Bożej Mądrości, Miłości i Miłosierdziu” - motywuje decyzję senatu uczelni w wydanym na tę okazję oświadczeniu ks. prof. Stanisław Wilk. „Doświadczenie unii i jej złożonych losów jest ważne dla nas wszystkich, zapewne dla każdego w inny sposób. Zachowując w pełni uprawnioną suwerenność własnej pamięci historycznej, możemy jednak powiedzieć, że Unia Lubelska nadała kształt naszym dziejom narodowym, jest naszym wspólnym dziedzictwem” - podkreślał Rektor KUL. „Wprawdzie bieg dziejów przekreślił jej skutki polityczne, ale nie przekreślił jej pozytywnych następstw w rozwoju cywilizacyjnym, kulturalnym, ekonomicznym i religijnym tych ziem, pozostawiając na tych polach bogatą i żywotną spuściznę. Wspominamy ją, bo wyrażona w niej idea współpracy, jedność w różnorodności, jest wyzwaniem i zadaniem, które stopniowo obejmuje cały nasz kontynent” - dodał ks. prof. Wilk.

Znak współpracy

„Szuszkiewicz reprezentuje wolną Białoruś” - podkreślił prof. Jerzy Kłoczowski, wygłaszając laudację dla byłego przewodniczącego Rady Najwyższej Białorusi. Przypominając, że prof. Stanisław Szuszkiewicz to „bohater wielkiej światowej historii”, który odegrał ważną rolę zarówno w historii Białorusi, jak i międzynarodowej, gdy „w sytuacji kryzysu Związku Radzieckiego z jego inicjatywy odbyło się spotkanie w Puszczy Białowieskiej, podczas którego wraz z Borysem Jelcynem i Aleksandrem Krawczukiem, uchwalili rozpad ZSRR” oraz wpłynął na przekazanie broni jądrowej Białorusi w ręce Rosji. Nowy doktor, wdzięczny za otrzymanie tytułu, złożył obietnicę: „Będę się starał, by Białoruś wróciła na drogę demokracji, praw człowieka i żeby odpowiadała standardom państw Unii Europejskiej i państw NATO”.
Natomiast prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko przyjmując dyplom, podkreślił: „To dla mnie zaszczyt stać w imieniu Ukrainy w jednym szeregu profesorów, który zaczyna się od imienia Jana Pawła II po polityków, takich jak: kanclerz Kohl, Romano Prodi, prof. Brzeziński i wielu wielkich, wybitnych ludzi, którzy stali się autorami nowej zjednoczonej Europy”. Przywódca pomarańczowej rewolucji, która „była wyrazem sprzeciwu wobec kłamstwa i braku wartości w życiu politycznym, a jednocześnie potwierdziła stan dojrzałości ukraińskiego społeczeństwa” - jak podkreślał w laudacji prof. inż. Sławomir Partycki - „swoją działalnością polityczną dowodzi, że w polityce celem zasadniczym są wartości, a nie tylko zdobycie i utrzymanie władzy. Jego postawa jest wzorem do naśladowania w życiu politycznym”. Juszczenko przyznał, że w historii stosunków polsko-ukraińskich było wiele kart, z których trzeba wyciągnąć lekcję, ale też karty porozumienia i pojednania. „Bez niepodległej, wolnej Ukrainy nie może być wolnej, niepodległej Polski, a bez niepodległej, wolnej Polski, nie może być wolnej i niepodległej Ukrainy” - powiedział nowy doktor honorowy KUL, podkreślając, że jako prezydent chce zrobić wszystko, by stosunki polsko-ukraińskie rozwijały się i wzmacniały.
„Z powodu swych głębokich powiązań zarówno z Ameryką, jak i z Litwą oraz z całą Europą Środkowo-Wschodnią nazywany „człowiekiem dwóch światów”, nam, Polakom, przypomina Ignacego Paderewskiego, który także potrafił wykorzystać swój wysoki prestiż uzyskany w Ameryce i w świecie dla pożytku odradzającej się do niepodległego bytu Ojczyzny” - mówił o zasługach litewskiego prezydenta Valdasa Adamkusa ks. prof. Andrzej Szostek. Nowy honorowy doktor podkreślił natomiast, że czuje się zobowiązany do kontynuowania pracy na rzecz umacniania partnerstwa między Polską a Litwą w Europie opartej na wartościach chrześcijańskich. „Dziś spotykają się tu teraźniejszość i przeszłość, a kiedy patrzę na zgromadzoną tu młodzież, wierzę, że widzimy tu naszą wspólną przyszłość” - mówił. Słowa wdzięczności wyraził również Lech Kaczyński prezydent RP, który otrzymał tytuł „za służbę Polsce, umiłowanie Ojczyzny, budowanie porozumienia między narodami i konsekwentne świadectwo wartości chrześcijańskich inspirowane dążeniem do Prawdy Najwyższej”. Prof. Alicja Grześkowiak podkreśliła w laudacji, że działania prezydenta odnoszące się do wschodniej polityki zagranicznej „stanowią swoistą kontynuację idei, na których zbudowana była Unia Lubelska i mieszczą się one w ramach wskazania Jana Pawła II, przeniesionego na grunt współpracy państw europejskich „ut unum sint”. Idea, potwierdzając wartości zjednoczonej Europy, łączy państwa, ale równocześnie wyraża szacunek dla wielonarodowości, wielokulturowości i wielowyznaniowości tworzących ją narodów”.