Reklama

Historia

Powstanie Styczniowe i my

Niedziela Ogólnopolska 5/2013, str. 36

[ TEMATY ]

powstanie

Powstanie Styczniowe

www.pl.wikipedia.org

„Walka powstańcza” – Michał Elwiro Andriolli

„Walka powstańcza” – Michał Elwiro Andriolli

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W ćwierćwiecze po powstaniu styczniowym Adam Asnyk pisał m.in.:
„Boś ty nie przyszedł jako klątwa nieba,
Ani nie spadłeś jak grom niespodzianie,
Lecz jak duchowa narodu potrzeba,
W krwawej wypadków wypłynąłeś pianie -
Aby ostatnim orężnym protestem
Zapisać w dziejach nieśmiertelne: Jestem!”
„W dwudziestopięcioletnią rocznicę powstania 1863 roku”, 1888

Adamowi Asnykowi - poecie, powstańcowi, członkowi Rządu Narodowego zapewne nie przyszłoby do głowy, że polscy posłowie nie uznają za stosowne ogłosić decyzją Sejmu roku 2013 Rokiem Powstania Styczniowego. Dla Asnyka powstanie było krzykiem istnienia zniewolonego narodu. Czym jest dla posłów polskiego Sejmu w 150. rocznicę wybuchu? Być może nadal spowija je ta sama czarna legenda, która w historiografii PRL wszystko, cokolwiek było niepodległościowym zrywem, określała jako bezsensowną „bohaterszczyznę”. Może intencja przemilczenia tej rocznicy bierze się z, delikatnie mówiąc, „nadczułości” posłów na przewidywaną reakcję rosyjską? A może jest to prosta konsekwencja obowiązującej dziś w sferach rządzących filozofii: ciepła woda z kranu tak, irredenta - nie? Alternatywa całkowicie fałszywa.

Wojna przeciw imperium carów

Reklama

Powstanie styczniowe, będąc ostatnią wojną „narodu szlacheckiego” przeciw imperium carów, było tragiczną klęską, co nie oznacza, że przystąpiła do niego garstka szaleńców porywających się „z motyką na słońce”. Trudno za takich uznać pisarzy pozytywistów, rzeczników pracy organicznej, pracy u podstaw - Elizę Orzeszkową czy Bolesława Prusa. A byli oni nie tylko twórcami literackiej legendy powstania, ale także jego uczestnikami. Rachuby na zwycięstwo były, jak dowodzą historycy, większe niż w przypadku zrywu listopadowego, w związku z korzystnym układem politycznym po klęsce Rosji w wojnie krymskiej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

W ponad tysiącu bitew i potyczek powstania zginęły dziesiątki tysięcy ludzi, dziesiątki tysięcy pociągnęły syberyjskim szlakiem na zesłanie. Ale poza noszoną powszechnie żałobą narodową pozostało po powstaniu styczniowym coś więcej - wola działania, tak aby naród szlachecki stał się narodem polskim, przysposobienie indyferentnego żywiołu chłopskiego do polskości. Stefan Żeromski w opowiadaniu „Rozdziobią nas kruki, wrony” nie wymyślił sytuacji pobojowiska, na którym polegli obdzierani są z szat przez chłopstwo. Tak było. Ale było też tak, że jednym z pierwszych aktów prawnych Rządu Narodowego z 1863 r. było uwłaszczenie chłopów. Acz historycznie przyszło za późno, zmusiło jednak carat do korzystniejszego w Królestwie Polskim niż na terenie całego imperium ukazu uwłaszczeniowego z roku 1864.

W kulcie powstania wyrósł urodzony na Litwie Piłsudski, gdzie represje Murawiewa „Wieszatiela” były szczególnie krwawe. Bo w klęsce, o czym Piłsudski doskonale wiedział, jest zaród zwycięstwa. Jeśli przenosi ona nieśmiertelną wolę wolności - a tak było w przypadku powstania styczniowego. Czy można sobie wyobrazić masowy udział społeczeństwa wszelkich warstw w zwycięskiej wojnie 1920 r. bez tego „genu wolności”, który utrwaliło powstanie styczniowe?

Pisarze i święci - „nil desperandum”

Reklama

W powstaniu uczestniczył kwiat, elita inteligencji polskiej. Czynnie - jak Adam Asnyk czy Bolesław Prus (ranny w jednej z bitew, odsiedział też swoje w carskim więzieniu) lub wspomagająco - jak Eliza Orzeszkowa: w jej majątku przez pewien czas przebywał ostatni dyktator powstania Romuald Traugutt, odwoziła go też własnym powozem do granic Królestwa. Polak z wyboru, z niemiecko-francuskiej rodziny, Wincenty Pol był autorem jednej z najpopularniejszych pieśni powstania: „W krwawym polu srebrne ptaszę, poszli w boje chłopcy nasze...”. Władysław Ludwik Anczyc był nie tylko autorem „Marszu strzelców”, ale także redaktorem powstańczej prasy. Wśród powstańczej rodziny trzeba też przypomnieć trzech polskich świętych: Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, Rafała Kalinowskiego i Adama Chmielowskiego - Brata Alberta. Metropolita warszawski abp Szczęsny Feliński, mianowany w przeddzień powstania, nie był jego zwolennikiem, ale kiedy rozszalał się carski terror, nie zawahał się przed opublikowaniem otwartego listu do cara. Zapłacił za to 20-letnią zsyłką w głąb Rosji.

Znakomity inżynier Rafał Kalinowski, walczący na Litwie, pierwotnie skazany na śmierć, ostatecznie skazany został na 10 lat katorgi na Syberii. Dopiero potem, podobnie jak w przypadku Adama Chmielowskiego, zaczyna się jego życie w kapłańskiej posłudze. Adam Chmielowski w następstwie rany odniesionej w bitwie stracił nogę, a na Sybir nie trafił tylko dlatego, że udało mu się zbiec do Paryża.

Pisarze polscy ery pozytywizmu nie tylko walczyli w powstaniu, pozostawili także trwałą pamięć o nim w swojej twórczości - na czele z Elizą Orzeszkową i jej tomem opowiadań „Gloria victis”, i „Nad Niemnem”. Dramatycznie piękną legendę powstania stworzył w „Wiernej rzece” Stefan Żeromski. Oprócz aktywności powstańczej, potem literackiej i organicystycznej dali narodowi coś bezcennego - wzorce postaw Polaka inteligenta, z których naczelnym była bodaj zasada niepoddawania się przeciwnościom, nieulegania klęsce: „Nil desperandum” oraz świadomość powinności wobec narodu, przyświecająca także niezwykłej misyjnej pracy dla najuboższych św. Brata Alberta. Piłsudski ujął to lapidarnie: „Być zwyciężonym i nie ulec - to zwycięstwo”. Wychodząc ze straszliwej, traumatycznej klęski, wszyscy oni nie ustawali w pracy na rzecz przyszłej Polski. I w tym jest waga i nauka przesłania powstania styczniowego dla nas. Nie ma w dziejach naszego narodu alternatywy „albo powstanie, albo codzienna praca”. Między jednym a drugim jest „iunctim”, które sprawia, że wciąż jako naród istniejemy.

Dlatego tak bolesna i zdumiewająca jest decyzja Sejmu RP o nieuznaniu roku 2013 Rokiem Powstania Styczniowego. I trudno ją traktować inaczej niż ciąg dalszy narzucania nam przez obecnie rządzących historycznej amnezji, w ślad za którą idzie obumieranie tożsamości.

2013-01-29 13:24

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Nasza diecezja sosnowiecka

To była największa reorganizacja Kościoła katolickiego w Polsce od 1945 r. Decyzją św. Jana Pawła II 25 marca 1992 r. została powołana diecezja sosnowiecka. Mija 28 lat od tego historycznego wydarzenia.

Jako diecezja wydzielona terytorialnie z diecezji: częstochowskiej, kieleckiej i krakowskiej, została przydzielona do metropolii częstochowskiej. Na stolicę diecezji wybrano Sosnowiec, a kościołem katedralnym stała się świątynia parafialna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Patronami diecezji sosnowieckiej zostali św. Albert Chmielowski oraz św. Rafał Kalinowski. Ojciec Święty na pierwszego biskupa sosnowieckiego mianował ks. Adama Śmigielskiego SDB, inspektora Prowincji Wrocławskiej Salezjanów w Polsce. Biskupami pomocniczymi zostali bp pomocniczy diecezji kieleckiej Piotr Skucha oraz ks. prał. Tadeusz Pieronek. Obecnie posługę pasterską biskupa diecezjalnego sprawuje bp Grzegorz Kaszak, a pomaga mu bp Piotr Skucha.
CZYTAJ DALEJ

Polska upraszcza dostęp do świadczeń po poronieniu. Nowe przepisy wejdą w życie w sierpniu

2025-07-24 07:36

[ TEMATY ]

poronienie

s. Amata J. Nowaszewska CSFN / Family News Service

W Polsce wchodzą w życie przepisy znoszące obowiązek określenia płci dziecka po poronieniu jako warunku uzyskania zasiłku pogrzebowego i skróconego urlopu. Rozporządzenia w tej sprawie podpisała Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Nowe regulacje mają uprościć procedury i zapewnić realny dostęp do świadczeń osobom, które doświadczyły straty na wczesnym etapie ciąży.

„Teoretycznie, zgodnie z dotychczasowymi przepisami, takiej kobiecie przysługuje prawo do skorzystania z zasiłku pogrzebowego albo skróconego urlopu. Teoretycznie – bo żeby móc skorzystać z tych praw, płeć utraconego dziecka musi być znana” – powiedziała szefowa resortu rodziny w opublikowanym nagraniu. Jak dodała, „to wykonalne w przypadku późnej ciąży, ale bardzo trudne i bardzo uciążliwe, jeżeli ciąża została utracona wcześniej”.
CZYTAJ DALEJ

Nadzieja dla niesłyszących: Jubileusz 2025 w Bangkoku

2025-07-24 18:13

[ TEMATY ]

Tajlandia

osoby niesłyszące

Vatican Media

Kościół katolicki w Tajlandii stawia na integrację i dostępność dla osób niesłyszących. W ramach obchodów Jubileuszu 2025 w kościele św. Ludwika w Bangkoku zorganizowano specjalne spotkanie dla katolików niesłyszących i niedosłyszących. Wydarzenie zgromadziło uczestników z Bangkoku i okolicznych prowincji, dając wyraz rosnącemu zaangażowaniu Kościoła na rzecz dostępności i włączenia duszpasterskiego tej wciąż marginalizowanej grupy wiernych.

Spotkanie miało charakter „dni otwartych” i było okazją do doświadczenia wspólnoty, wzajemnego wsparcia i duchowej bliskości, której często brakuje osobom z niepełnosprawnościami słuchu. Kościół katolicki w Tajlandii coraz mocniej akcentuje potrzebę dostępności duszpasterskiej dla osób niedosłyszących – jednej z najbardziej niedostrzeganych grup wiernych.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję