Na audytorium w parafii św. Piusa X w Rzymie zapanowała głucha cisza. Kilkadziesiąt osób z widowni wpatrywało się w siedzących na podium autorów książki „Uccisero anche i bambini” (pol. „Zabili nawet dzieci”) - o błogosławionej rodzinie Ulmów z polskiej wsi Markowa, zamordowanej przez Niemców za ukrywanie Żydów.

W tle za podium przewijały się na wielkim ekranie zdjęcia z codziennego życia szczęśliwych rodziców i dzieci Ulmów, zanim 24 marca 1944 r. przybyło do ich domu niemieckie komando śmierci. Zabili wszystkich - najpierw ośmioro ukrywanych przez Ulmów Żydów, potem rodziców - Józefa i będącą w ciąży Wiktorię Ulmów, a po naradzie także ich pozostałych sześcioro dzieci. Najmłodsza Maria miała półtora roku, najstarsza Stanisława - 8 lat.

Kiedy prowadząca spotkanie Fausta Speranza, dziennikarka i pisarka, poprosiła widzów o podzielenie się swoimi odczuciami po dyskusji o rodzinie Ulmów, jedna z kobiet na widowni powiedziała: „Po tym, co tu usłyszeliśmy, odpowiedzią może być tylko cisza”.

Dla nich każdy był bratem i siostrą

To było już kolejne spotkanie Manueli Tulli oraz ks. Pawła Rytel-Andrianika z włoską publicznością na temat książki ich autorstwa „Uccisero anche i bambini”. Za każdym razem widownia jest poruszona do głębi. W Audytorium parafii św. Piusa X na twarzach osób z widowni można było zauważyć łzy.

„To wstrząsająca historia. Nigdy wcześniej o niej nie słyszałam” - mówiła Vatican News tuż po spotkaniu jedna z uczestniczek. „Nie da się koło tego przejść obojętnie” - dodała już łamiącym się głosem.

Podziel się cytatem

W trakcie spotkania ks. Paweł Rytel-Andrianik, szef polskiej sekcji Vatican News, a także dyrektor Centrum Heschela KUL, które działa na rzecz dialogu żydowsko-chrześcijańskiego przekonywał, że to miłość rodzinna, jaka charakteryzowała całą rodzinę Ulmów dała im siłę i odwagę do tego, by ukrywać rodziny żydowskie pomimo groźby kary śmierci. Taka kara za ukrywanie Żydów ustanowiona została w okupowanej Polsce przez niemieckich okupantów.

Tę siłę Ulmom dawało także realizowanie w praktyce ewangelicznej zasady braterstwa ze wszystkimi, niezależnie od ewentualnych różnic religijnych czy kulturowych. Zasady, o którą dziś nieustannie upomina się Papież Franciszek.

To była zwyczajna rodzina

Manuela Tulli, współautorka książki, dziennikarka włoskiej agencji ANSA przypominała, jak jeździła do Polski, by zbierać materiały do książki, której pomysł zrodził się jeszcze przed beatyfikacją Rodziny Ulmów w 2023 r. „Zrozumiałam podczas tych prac, zapoznawania się z ich historią, że to była zwyczajna rodzina, taka, jak wszystkie inne. To nie byli herosi, ale zwyczajni ludzie, którzy wybrali dobro” - opowiadała.

Na pytanie prowadzącej spotkanie Fausty Speranzy, jaką lekcję z postawy Ulmów można wynieść dziś Tulli odpowiadała: „Wybierać dobro. Ulmowie - jak wszyscy ludzie - mieli wybór. I opowiedzieli się po stronie dobra”.

Wszystko zależało od Wiktorii Ulmy

Jak przypomniała Manuela Tulli, chociaż samej rodzinie Ulmów nie udało się uratować żydowskich uciekinierów i chociaż naziści bestialskim mordem całej rodziny w tym dzieci chcieli zastraszyć społeczność wsi Markowa, to właśnie w tej małej wiosce do końca wojny inni mieszkańcy przechowali i uratowali 21 innych osób pochodzenia żydowskiego. Wbrew woli morderców przykład Ulmów nie załamał sąsiadów, ale dodał im więcej determinacji i odwagi.

„W tej rodzinie bardzo mi się podoba Wiktoria, która pozostawała niejako w cieniu swego genialnego męża. To ona wykonała ten gest, który nazywamy heroicznym. Zdecydowała się, aby ukrywać osiem osób, przygotowywać jedzenie dla tych wszystkich ludzi, opiekować się nimi przez półtora roku. Gdyby ona, matka wielu dzieci powiedziała: zajmujemy się tylko swymi dziećmi, nie możemy ukrywać Żydów, to tej historii bohaterstwa by nie było” - powiedziała Vatican News Manuela Tulli.

Nauka także dla Włochów

Podczas spotkania prowadząca Fausta Speranza przypomniała, że przykład rodziny Ulmów powinien rezonować także we Włoszech i w samym Rzymie, gdzie najpierw wiele osób opowiedziało się za faszyzmem, by później stać się ofiarami tego systemu. „To historia męczeństwa, ale i pewien wzór” - mówiła.

Dodała, że także w Rzymie można znaleźć historie ponure, przykłady wydawania przyjaciół niemieckim nazistom, ale i budujące, jak choćby uratowania przed wysłaniem do obozów zagłady wielu tysięcy Żydów przez kościelne i zakonne instytucje w Wiecznym Mieście.

Fausta Speranza w rozmowie z Vatican News dodała, że warto przypominać Włochom i włoskiej młodzieży takie historie, jak rodziny Ulmów również z tego powodu, że w Italii często się nie pamięta lub nie zna tych historii. „Polska była krajem szczególnie umęczonym. Sześć milionów ludzi w Polsce zginęło w czasie wojny - Żydów i nie Żydów. Polska cierpiała podwójnie - od nazistów i od Rosjan. We Włoszech często o tym się nie pamięta. Polska jest krajem wielkiej siły duchowej. Przecież Karol Wojtyła, późniejszy Jan Paweł II, a obecnie święty Jan Paweł II nie przybył znikąd. Jest świętym należącym do polskiej ziemi i to jest dodatkowy powód aby odkrywać historię tego kraju” - dodała.

Wiara Polaków jest nierozwodniona

Gospodarz spotkania, proboszcz parafii św. Piusa X ks. Andrea Celli potwierdził, że podczas swej ostatniej wizyty z młodzieżą w Polsce doświadczył tam siły wiary Polaków. „Zrozumiałem, że wiara Polaków jest nierozwodniona. Stąd się bierze taka siła duchowa, jaką się wykazali Ulmowie” - stwierdził ks. Celli.

W rozmowie z Vatican News duchowny dodał, że świadectwo Ulmów pozwoliło mu się przekonać, że jest możliwa miłość, która wykracza poza wszelką ludzką logikę, że istnieje miłość, która przezwycięża stereotypy i wyobrażenia o miłości czynienia dobra tylko osobom, które się zna, bliskim. „Oni pokazali miłość, która nie stawia żadnych warunków. Nie mówi «jeśli» i «ale». Nie zna wieku. I że dla takiej miłości można oddać życie” - mówił ks. Andrea Celli.

Przyznał, że kiedy poznał historię Ulmów, dało mu to siłę do mocniejszego dawania świadectwa Ewangelii. „Wielokrotnie osłabiamy przesłanie Ewangelii trochę z powodu poprawności politycznej, boimy się zająć pewnymi chrześcijańskimi kwestiami, zająć stanowisko, choćby podczas rozmów przy kolacji w restauracji, w domach” - mówił ks. Celli.

Ulmowie wcielili Ewangelię w życie

Dodał, że czasem nawet w parafii słyszy niektórych ewangelizatorów próbujących w nauczaniu przeskakiwać bardziej radykalne strony Ewangelii. Mówiących, że Jezus nie miał czegoś na myśli. Twierdzących, że nie miał na myśli, że trzeba nadstawić drugi policzek, ale tylko to, żeby być dobrym.

„W ten sposób osłabiliśmy chrześcijańskie przesłanie. To bardzo niebezpieczne z punktu widzenia duchowego. Niebezpieczeństwo polega na tym, że przesłanie Ewangelii, o którym św. Franciszek mówił, że powinno być stosowane „sine glossa”, czyli bez specjalnych interpretacji, jest wyblakłe i rozwodnione z powodu naszych obaw, naszych wygód. Rodzina Ulmów jest świadkiem tego, że Ewangelia żyje i że można wcielić w życie jej najpełniejszą istotę i prawdę” - przekonywał ks. Andrea Celli.

Ostatecznie triumfuje dobro

Ze strony publiczności do uczestników spotkania padło pytanie o cuda za wstawiennictwem błogosławionej Rodziny Ulmów. Jak powiedział ks. Paweł Rytel-Andrianik, rozmawiał tego dnia z księdzem z diecezji przemyskiej w Polsce, który przekazał informacje o świadectwach cudów napływających ze wszystkich diecezji w Polsce.

Przykład Ulmów pokazał, że najpotworniejsze zło zostanie przezwyciężone przez dobro. W Polsce dowodów na to można znaleźć mnóstwo. Jak opowiedział zebranym ks. Rytel-Andrianik, na siedzibę Centrum Heschela KUL, działającego na rzecz dialogu żydowsko-chrześcijańskiego, rektor tej uczelni ks. prof. Mirosław Kalinowski przeznaczył jedną z większych sal, wygodnych sal. Dopiero po pewnym czasie okazało się, że w czasie nazistowskiej okupacji ta sala była biurem Odilo Globocnika, hitlerowskiego oficera, jednego z głównych wykonawców planu zagłady milionów Żydów w Polsce. Dziś w tym pomieszczeniu, gdzie zapewne podpisywane były decyzje o zagładzie milionów ludzi, stoi żydowska menora i planuje się działania służące m.in. wspieraniu społeczności żydowskiej w Polsce.