... sami małżonkowie podejmują zadanie apostolskie
względem innych małżonków, pełniąc rolę ich przewodników.
(Jan Paweł II, "Evangelium vitae", 26)
Bezpowrotnie minął XX w. Wiek wielkich przemian i osiągnięć w różnych dziedzinach życia. To czas ogromnego postępu technicznego zwłaszcza w przemyśle farmaceutycznym oraz w medycynie i inżynierii genetycznej.
Obok sukcesów w dziedzinie ratowania życia ludzkiego pojawiają się również zagrożenia. Rodzi się wiele pytań i wątpliwości. Pojawiają się dylematy moralne związane z aborcją, eutanazją czy klonowaniem.
Szczególnie temat aborcji wzbudza w świecie ogromne zainteresowanie i burzliwą dyskusję.
Wiek XX to rzeczywistość promująca postawy konsumpcyjne, wyrachowanie oraz naruszanie wolności i godności człowieka. Wszystkie te problemy wskazują na fakt, jak bardzo zagrożony jest współczesny człowiek,
i jak często ideologia narzuca mu wzór postępowania i decydowania o życiu i śmierci. Dlatego człowiek przez całe swoje życie staje przed koniecznością dokonywania wyborów: dobro doczesne, zysk materialny
i wygodne życie lub w imię miłości dzielenie życia małżeńskiego i rodzinnego często z osobą chorą czy uzależnioną, bądź zdecydowanie się - mimo przeciwności losu - na urodzenie kolejnego dziecka, a więc
wejście na drogę pełniejszego życia chrześcijańskiego, co niejednokrotnie może okazać się bardzo trudne. Takie i inne rozterki targają sumieniem człowieka. Co więc wybrać? Za czym się opowiedzieć?
Zaistniała więc potrzeba zorganizowania poradnictwa rodzinnego jako koniecznej pomocy małżeństwu i rodzinie we wszystkich problemach życia, a zwłaszcza w sprawie odpowiedzialnego rodzicielstwa. Poradnictwo
rodzinne stało się niezbędne w związku z wprowadzeniem w Polsce 27 kwietnia 1956 r. ustawy "O warunkach dopuszczalności przerywania ciąży" i głośnej, planowo przygotowanej akcji propagandowej wszelkich
środków antykoncepcyjnych, skierowanej na obniżenie dzietności.
Zapoczątkowanie praktyk antykoncepcyjnych poprzedziło tylko o kilka miesięcy uwolnienie Księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego, który podjął szeroko zakrojone działania na rzecz obrony życia. W skali
ogólnokrajowej znalazło to swój wyraz m.in. w organizowaniu pielgrzymek pracowników służby zdrowia na Jasną Górę, a w skali poszczególnych diecezji na formowaniu duszpasterstwa rodzin.
Na wezwanie Prymasa Polski grupa lekarzy - obrońców życia nienarodzonych - zawiązała w Warszawie Spółdzielnię Lekarską "Ognisko". Pierwszymi inicjatorami obrony życia nienarodzonych i troski o budzenie
kultury życia małżeńskiego w kręgach pracowników lecznictwa stali się: Emilia Paderewska-Chrościcka, Jolanta Massalska, Teresa Strzembosz, Krystyna Kegel, Michał Troszyński, Janina Cyranowa, Maria Filipowicz,
Józef Kenig, Wanda Półtawska, Anna Chrzanowska, Elżbieta Sujak, Włodzimierz Fijałkowski (zm. 15 lutego br.)
W tym też roku (1956) Komisja Duszpasterstwa Episkopatu Polski zleciła organizowanie katolickich poradni małżeńskich w Polsce. Powstało ich kilka w różnych diecezjach. Podlegały one Duszpasterstwu
Służby Zdrowia. Krajowym duszpasterzem służby zdrowia został ks. Kazimierz Majdański - później powołany do prezydium papieskiej Komisji ds. Rodzin. Pierwszą instruktorką krajową poradnictwa rodzinnego
i promocji metod Naturalnego Planowania Rodziny została Teresa Strzembosz. Po jej śmierci funkcję instruktorki krajowej przejęła Anna Lorenc.
W 1965 r. Komisja Episkopatu Polski z Duszpasterstwa Służby Zdrowia wyodrębniła Duszpasterstwo Rodzin. Pierwszym krajowym duszpasterzem Rodzin został o. Leon Mońko TJ, który do końca swojego życia
(zmarł 15 października 1980 r. podczas pobytu na Kongresie Rodzin w Rzymie) czuwał nad formacją osób pracujących w poradniach, uwrażliwiając instruktorów na to, że chcąc pomóc drugiemu człowiekowi, należy
formować w duchu nauki Chrystusa.
Mimo ostrej ingerencji cenzury państwowej, która eliminowała treści przeciwstawiające się neomaltuzjanizmowi, oraz coraz bardziej zaangażowanego laikatu w życie apostolskie Kościoła Duszpasterstwo
Rodzin rozwijało się prężnie w wielu ośrodkach: warszawskim, krakowskim i wielu innych, a metropolita krakowski abp Karol Wojtyła umiejętnie łączył i uzgadniał wspólne dążenia.
Działalność poradnictwa rodzinnego na terenie archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej (dawniej gorzowskiej administracji apostolskiej) rozpoczęła się już na początku lat 60. Pierwszą poradnię przy parafii
Ojców Jezuitów zorganizował o. Władysław Siwek, duszpasterz akademicki i służby zdrowia.
Kluczem do zrozumienia bogatych osiągnięć duszpasterstwa był m.in. charyzmat umiejętności dobierania i zapalania współpracowników do tych nowych dziedzin duszpasterstwa, i to zarówno w pionie administracyjnym,
jak i dydaktyczno-organizacyjnym. Takim charyzmatem obdarzona była Teresa Strzembosz. Zajmowała się dziewczętami ze środowisk moralnie zaniedbanych. Wypatrywała na ulicach dziewczęta zagrożone prostytucją
i jeśli było to możliwe, starała się wyciągnąć je z "bagnistej kąpieli". Opiekowała się samotnymi matkami. Założyła dla nich Dom Samotnej Matki w Chylicach pod Warszawą. Jak wspomina ks. Jerzy Buzakowski,
ówczesny krajowy duszpasterz lekarzy: "Teresa Sujak słusznie nazwała tytuł jednego z rozdziałów biografii poświęconej Teresie Strzembosz, Spiritus movens działalności innych" (zob. Charyzmat zaangażowania,
Warszawa 1988).
W wyniku wprowadzenia ustawy zagrożone zostało życie dziecka poczętego. Natomiast nauka planowania rodziny przez stosowanie metod naturalnych miała miejsce w zasadzie tylko w Kościele. Początki nauczania
nie były łatwe, ale w miarę rozwoju medycyny i dużego zaangażowania lekarzy praktyków, np. dr Rötzera, i naukowców, np. dr Billinga, prof. Odeblatta, powstały warunki do tworzenia szkół metod naturalnych.
W Polsce najbardziej rozpowszechniła się metoda objawowo-termiczna proponowana przez dr Teresę Kramarek i metoda podwójnego sprawdzania dr Flynn (tzw. angielska). Z chwilą wynalezienia pigułki przeciwpoczęciowej
(rzekomo nie naruszającej zasad katolickiej etyki?) wywołano ogromne zamieszanie. Potęgowała się propaganda prasowa, która uznanie i rozpowszechnienie tego rodzaju środków czyniła wykładnikiem "postępowości",
również wśród tzw. postępowych katolików.
Wielkim dobrodziejstwem dla Duszpasterstwa Rodzin w Polsce, w osamotnionej walce o życie, okazały się: ogłoszona 25 kwietnia 1968 r. przez papieża Pawła VI encyklika - Humane vitae: O zasadach moralnych
w dziedzinie przekazywania życia ludzkiego oraz I i II Instrukcja Episkopatu Polski, które ukierunkowały przygotowania do małżeństwai rodziny w strukturach kościelnych. Natomiast adhortacja Papieża Jana
Pawła II Familiaris consortio: O zadaniach rodziny w świecie współczesnym ukazuje najbardziej żywotne problemy współczesnego Kościoła. Jak świadczy jej tytuł, ma charakter doktrynalno-pastoralny i jest
fundamentem w posłudze poradnictwa rodzinnego.
Ukoronowaniem tych osiągnięć stał się Instytut Studiów nad Rodziną Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Łomiankach (ATK), gdzie zdobywają wiedzę przyszli doradcy życia małżeńskiego i rodzinnego.
Cdn.
Opracowano na podstawie:
materiałów udostępnionych przez Poradnictwo Rodzinne przy parafii pw. św. Ottona w Szczecinie;
wykładów na Uniwersytecie im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego;
dokumentów NUK;
Charyzmat zaangażowania, Warszawa 1988;
Pomóż w rozwoju naszego portalu