Reklama

Niedziela w Warszawie

Namalowali powstanie

Na większości wystaw upamiętniających 80. rocznicę Powstania’44 dominowały artefakty militarne, fotografie zrujnowanej Warszawy i pamiątki po powstańcach. Próżno tam było szukać dzieł sztuki. To skłania do pytania: czy artyści przez te 80 lat unikali tematu powstania?

Niedziela warszawska 40/2024, str. V

[ TEMATY ]

Powstanie Warszawskie

Archiwum Muzeum Archidiecezji Warszawskiej

Maria Anto, „Miasto”, 1984 r.

Maria Anto, „Miasto”, 1984 r.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Aby na nie odpowiedzieć warto cofnąć się do czasów powojennych. Po II wojnie światowej, w okresie komunizmu, pamięć o powstaniu była systematycznie tłumiona. Sztuka, która mogłaby upamiętniać sierpniowy zryw, często nie miała szans na realizację lub była tworzona w ukryciu. W efekcie w pierwszych dekadach po wojnie upamiętniano powstanie głównie za pomocą małych form artystycznych, takich jak okolicznościowe medale czy monety.

Dopiero po 1973 r., w miarę postępującej odwilży, zaczęły pojawiać się większe pomniki i miejsca pamięci, jak Pomnik Polegli Niepokonani na cmentarzu przy ul. Wolskiej czy Pomnik Małego Powstańca na Starym Mieście z 1983 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Pamięć o powstaniu przetrwała także w literaturze, muzyce i filmie. Przykładem może być „Pamiętnik z powstania warszawskiego” Mirona Białoszewskiego, powstańcze piosenki, które wciąż chętnie śpiewane są przez warszawiaków podczas rocznicowych koncertów, czy klasyczny film Andrzeja Wajdy „Kanał”. Mniej znane są jednak wizualne przedstawienia powstania, takie jak obrazy, grafiki czy rzeźby.

Reklama

W zbiorach Muzeum Archidiecezji Warszawskiej można znaleźć ciekawe prace, które upamiętniają powstanie. Na szczególną uwagę zasługują dwa obrazy Marii Anto: „Miasto” i „Podwórko”, oraz „Monument cierpienia” Mariana Kępińskiego. Powstały one z myślą o 40. rocznicy powstania i były prezentowane na wystawie w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej w 1984 r.

Maria Anto, która jako dziecko przeżyła powstanie, ukrywając się w warszawskich piwnicach, w swoich obrazach ukazuje miasto w ruinie, zniszczone przez pożary. W jej dziełach pojawiają się surrealistyczne postacie, jak czarny anioł w obrazie „Podwórko”, który może symbolizować Anioła Stróża Warszawy, lecącego ratować miasto, ale nadpalającego skrzydła.

W „Mieście” natomiast widzimy klęczącą postać owiniętą biało-czerwoną flagą, związaną powrozami – alegorię Ojczyzny, która po chwilowej sierpniowej wolności doznaje klęski.

Z kolei Marian Kępiński w „Monumencie cierpienia” przedstawia czerwoną bryłę w kształcie krzyża na piaskowej pustyni, nad którą krzyżują się białe sznury. Tytuł dzieła odnosi się do zniszczeń, jakie spotkały Warszawę po powstaniu i odbudowy miasta na fundamentach pełnych cierpienia tysięcy jego mieszkańców.

Historia Powstania Warszawskiego to nie tylko pomniki, fotografie i historyczne artefakty. Dzieła sztuki również przypominają o tych trudnych chwilach, pozwalając nam zanurzyć się głębiej w emocje tamtych dni, podobnie jak powstańcze „kanały”.

Autor jest Kustoszem Muzeum Archidiecezji Warszawskiej

2024-10-01 13:40

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Czy warto było ginąć dla Polski?

Niedziela Ogólnopolska 30/2019, str. 10-11

[ TEMATY ]

Powstanie Warszawskie

II wojna światowa

Marian Grabski „Wyrwa“/MPW

Ppor. Stanisław Sasinowski „Żbik”, dowódca 3. plutonu II kompanii szturmowej batalionu OW-KB „Sokół” na barykadzie na ul. Brackiej przy wylocie ul. Nowogrodzkiej

Ppor. Stanisław Sasinowski „Żbik”, dowódca 3. plutonu II kompanii szturmowej batalionu OW-KB „Sokół” na barykadzie na ul. Brackiej przy wylocie ul. Nowogrodzkiej

Nadal słychać w kraju opinie, że Powstanie Warszawskie było „zbiorowym samobójstwem”. Ale może bez niego nasz kraj stałby się radziecką republiką, nie tylko z nazwy – mówią inni. Jedno jest pewne: powstanie wciąż nas obchodzi – wzbudza emocje i dyskusje w naszej przestrzeni publicznej i prywatnej. W tym przypadku wszyscy jesteśmy zarówno świadkami, jak i uczestnikami prawdziwego zainteresowania narodową historią

Płonące ulice, gruzy, gąsienice czołgów miażdżą bezwładne ciała. Kurz i gęsty dym zasłaniają słońce. W piwnicach, kanałach niezliczone trupy. W zajętych przez SS szpitalach wszystkim rannym rozwalano głowy kolbami, siostry gwałcono, potem wieszano lub dźgano bagnetami. Kat – SS-Oberführer Oskar Dirlewanger (wcześniej siedział w więzieniu za molestowanie nieletnich) – dostał Krzyż Rycerski Orderu Żelaznego Krzyża za mordowanie Polaków na Starówce, Powiślu, Górnym Czerniakowie i w Śródmieściu. Inny kat Powstania, generał SS Heinz Reinefarth, został po wojnie szanowanym burmistrzem kurortu Westerland w RFN. Oto przykłady niemieckiej sprawiedliwości.
CZYTAJ DALEJ

LN siatkarzy: Polska pokonała Francję

2025-07-21 07:25

[ TEMATY ]

sport

PAP/Adam Warżawa

Polscy siatkarze pokonali broniącą tytułu Francję 3:2 (32:30, 20:25, 25:20, 23:25, 15:12) w ostatnim meczu turnieju Ligi Narodów w Gdańsku. Biało-czerwoni już przed spotkaniem zapewnili sobie udział w finałowym turnieju, który odbędzie się w chińskim Ningbo między 30 lipca a 3 sierpnia.

Polska: Jakub Kochanowski, Marcin Komenda, Wilfredo Leon, Jakub Nowak, Kewin Sasak, Kamil Semeniuk - Jakub Popiwczak (libero) oraz Bartosz Bednorz, Tomasz Fornal, Artur Szalpuk.
CZYTAJ DALEJ

Kielce: Noworodek pozostawiony w Oknie Życia

2025-07-21 13:50

[ TEMATY ]

Okno Życia

Caritas Kielce

W Oknie Życia przy placu Najświętszej Maryi Panny w Kielcach pozostawiono noworodka. Dziecko w poniedziałek rano odebrały siostry nazaretanki i wezwały pogotowie. Chłopiec został przewieziony do szpitala w stanie ciężkim, był m.in. wychłodzony.

Jak przekazał PAP ks. Krzysztof Banasik, zastępca dyrektora kieleckiej Caritas, siostry zakonne – opiekunki okna życia – zareagowały natychmiast po usłyszeniu alarmu uruchamianego automatycznie po otwarciu okna.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję