Reklama

Kościół

Boski plan wobec człowieka

„Ewolucjonizm nie jest sprzeczny z wiarą” – napisał Pius XII, a papież Franciszek dodał: „Ewolucja natury nie jest sprzeczna z dziełem stworzenia”.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Naukowcy nieustannie spierają się o to, kiedy urodził się pierwszy homo sapiens i gdzie mieszkał? Nam jednak niech wystarczy informacja, że zdaniem większości z nich miało to miejsce jakieś 150 tys. lat temu w dalekiej Afryce, dokładniej – we wschodniej części kontynentu.

Co działo się wcześniej?

Wiadomo już, że nie byliśmy sami. Istniały inne gatunki ludzi – czyli homo – i każdemu znanemu dziś gatunkowi nauka nadała łacińską nazwę. I tak oto mamy w Eurazji homo neanderthalensis – potocznie zwanego neandertalczykiem, w Indonezji homo soloensis – „człowieka z doliny rzeki Solo” i niewielkiego homo floresiensis – człowieka z Flores. Ogromna Azja stała się domem dla homo erectus, „człowieka wyprostowanego”, Syberia zaś – dla homo denisova, człowieka z Denisovej. We wspomnianej już Afryce Wschodniej zlokalizowano ślady homo rudolfensis – „człowieka z jeziora Rudolfa”, homo ergaster – „człowieka pracowitego” i, oczywiście, ślady homo sapiens – „człowieka rozumnego”. I zapewne wcale nie jest to koniec naukowych poszukiwań śladów praludzi.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Czym się różnili?

Reklama

I co sprawiło, że udało się przetrwać tylko homo sapiens? Na pierwsze pytanie nauka odpowiada, że różnic było wiele. Homo byli więc zarówno potężni, masywni – neandertalczycy, dostosowani do życia w lodowatej Eurazji, jak i mali, zwinni, ważący ok. 25 kg – homo floresiensis. Tych ostatnich ze względu na nieproporcjonalnie duże stopy nazywa się czasem hobbitami. Jedni byli łagodni – zajmowali się zbieraniem roślin, inni to myśliwi, więc z zasady raczej agresywni. Jedni nie ruszali się ze znajomego terenu – najczęściej z wyspy, innym całe życie schodziło na wędrowaniu przez kontynenty.

Nauka twierdzi, że ewolucja w przypadku człowieka nie polegała na tym, iż z jednego gatunku powstawała nowa, ulepszona wersja. Homo funkcjonowali równolegle, na niewyobrażalnej dla ludzkiego umysłu przestrzeni czasu – czyli od 2 mln lat wstecz do 10 tys. lat. Chodziło wówczas po ziemi co najmniej sześć różnych gatunków człowieka. Jak to się stało – powtórzmy pytanie – że ocalał tylko jeden?

Homo sapiens różnił się od innych praludzi. Przede wszystkim mieliśmy w porównaniu z innymi duże mózgi schowane w wielkich czaszkach. Porównajmy – przeciętna pojemność mózgu ssaka ważącego ok. 60 kg wynosi 200 cm3. Ważący tyle samo homo sapiens dźwiga mózg o pojemności 1,2-1,4 tys. cm3. Nauka nie potrafi wyjaśnić, skąd ta różnica. Na dodatek zostaliśmy tak skonstruowani, że w toku ewolucji człowieka ta dysproporcja się pogłębiała. Wielka, ciężka głowa oznaczała jednak nie tylko większy potencjał umysłowy, ale też kłopoty. Mózg domagał się energii, a dźwiganie go w poszukiwaniu pożywienia było znacznie powolniejsze niż u homo z mniejszą głową. Traciliśmy więc na wadze i na sile fizycznej, przez co stawaliśmy się bardziej bezbronni w starciu z potężnymi dzikimi zwierzętami. Z jakiegoś powodu jednak było warto... Ewolucja ludzkiego mózgu nadal jest dla nauk wielką zagadką, dotąd nierozwiązaną.

Reklama

Po drugie – poruszaliśmy się na dwóch kończynach, co dało nam spore fory w walce o przetrwanie. Gdy stoi się wyprostowanym, widzi się lepiej otoczenie, w tym potencjalne niebezpieczeństwa, sprawniej się też poluje. Z czasem ręce – a raczej palce – stały się bardziej precyzyjne. Dało nam to szansę na wykonywanie skomplikowanych czynności, nieosiągalnych dla innych zwierząt. I znów jak w przypadku dużych czaszek – wyprostowany homo sapiens miał gorzej niż jego gatunkowi krewni. Za wyprostowaną postawę ciała, gdy ma się na jednym końcu potężną mózgoczaszkę, płacimy do dziś – chorobami kręgosłupa, który na starość potrafi dać w kość.

Po trzecie – człowiek pojawił się na świecie niezdolny do samodzielnego życia. Utrudnienie czy wręcz przeciwnie? Z pozoru sytuacja ta w brutalnym otoczeniu nie jest zaletą. Bezbronność dziecka, konieczność karmienia go, chronienie przez lata wymaga nie lada wysiłku i... kogoś do pomocy. Samotna kobieta z maluchem przy piersi nie przetrwa, potrzebna jest grupa. A znajdą się w niej tylko ci, którzy potrafią współpracować, a co za tym idzie – tworzyć relacje, budować więzi. Kolejne młode uczy się więc wspólnego działania – życia we wspólnocie. Niekorzystna sytuacja przeobraziła się w przewagę. Człowiek poluje w grupie, zapewnia sobie wzajemnie bezpieczeństwo, chroni ciężarne kobiety, dzieci i starców. Co więcej, dzięki coraz bardziej sprawnym kończynom górnym potrafi wyrabiać narzędzia. I tak jakiś praczłowiek wpada na pomysł przymocowania do kija zaostrzonego krzemienia. A potem prostuje się i rzuca kijem w dal. Tak uzbrojony staje się konkurencją dla innych drapieżników. Nie poluje już sam, potrafi podejść zwierzynę i nie tylko ją zabić, ale też wykorzystać do końca – także skórę i kości. Potrafi magazynować pożywienie. Wreszcie – potrafi coś, czego nie umie nikt: krzesać ogień.

Reklama

Naukowcy znaleźli dowody, że jakieś 300 tys. lat temu niektórzy ludzie wykorzystywali ogień codziennie. Grzał on, chronił przed dzikimi zwierzętami, dał początek dobrej kuchni... To nie żart. Ludzie szybciej przygotowywali jedzenie, przy okazji temperatura zabijała pasożyty i bakterie. Ich organizm szybciej też trawił pożywienie. Człowiek miał więcej czasu na sprawy, które niekoniecznie dotyczyły tych praktycznych.

Przy ogniu w zimne noce zawiązywały się pierwsze wspólnoty oparte na wzajemnych relacjach, a nie jedynie na wspólnej korzyści, którą było przeżycie. Nie do końca jednak nasze początki to sielanka...

Drapieżnicy

Homo sapiens wyróżnia jeszcze jedna cecha – jesteśmy agresywni, o czym świadczy nieustająca do dziś ctendencja do wszczynania konfliktów. I w dalekiej przeszłości, której w detalach nie da się już odczytać, gdziekolwiek pojawiał się homo sapiens, inne homo znikały. Nawet potężny neandertalczyk. Jest kilka teorii, jak do tego doszło, ale naukowcy ciągle się o to spierają. Na tym nie koniec zagadek – o ile wywędrowanie z Afryki jakoś rozumiemy, o tyle fakt, że nasi praojcowie jakimś cudem umieli przepływać morza i oceany – już gorzej. Tempo, w jakim wpadaliśmy na pomysł, jak zrobić łuk, wybudować łódź, przerobić skórę zwierzęcia na ubranie i buty, budzi podziw współczesnych. I choć, patrząc okiem laika, mieliśmy na to tysiące lat, dla nauki to ledwie drgnienie na zegarze dziejów. Większość badaczy jest dziś przekonana, że te bezprecedensowe skoki cywilizacyjne były możliwe, bo umieliśmy się porozumieć między sobą – otrzymaliśmy dar mówienia, dar posługiwania się językiem. I to w taki sam sposób, jak robimy to obecnie.

Ta zdolność, zdaniem naukowców, spowodowała, że wypłynęliśmy na szersze wody. Państwo, naród, kultura, religia – od opowieści snutych przy ogniskach po tworzenie czytelnych kodów, wspólnych wartości, które łączą we wspólnotę, budują, nadają kierunek.

Kościół a ewolucja

Papieże nigdy do końca nie potępili teorii ewolucji, jednak dopiero Pius XII ogłosił, że ewolucjonizm nie jest sprzeczny z wiarą. Jan Paweł II w 1996 r. powiedział: „Nowe zdobycze nauki każą nam uznać, że teoria ewolucji jest czymś więcej niż hipotezą”. Papież Franciszek na forum Papieskiej Akademii Nauk tłumaczył: „Wielki wybuch, umieszczany dziś u początku świata, nie zaprzecza Bożej interwencji. A ewolucja natury nie jest przeciwna pojęciu stworzenia”. Z kolei Katechizm Kościoła Katolickiego formułuje taką oto odpowiedź: „Stworzenie ma właściwą sobie dobroć i doskonałość, ale nie wyszło całkowicie wykończone z rąk Stwórcy. Jest ono stworzone «w drodze» (in statu viae) do ostatecznej doskonałości, którą ma dopiero osiągnąć i do której Bóg je przeznaczył. Bożą Opatrznością nazywamy zrządzenia, przez które Bóg prowadzi swoje stworzenie do tej doskonałości” (n. 302). W rozumieniu chrześcijańskim Bóg nie tylko uczynił swoje stworzenie, lecz także jest Tym, który wciąż sprawia, że istniejemy, co więcej – że się ciągle rozwijamy, ewoluujemy.

2024-12-03 13:48

Oceń: +3 -2

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Medytacja - jedność z Bogiem, tu i teraz

[ TEMATY ]

modlitwa

wiara

medytacja

johnhain/pixabay

Medytacja jest krokiem w przebóstwienie przez Jezusa Chystusa. Przez Niego stajemy się jedno z Ojcem. Z Nim całkowicie przekraczamy samych siebie, pozostawiając wszystko i stając się nowym stworzeniem w Nim. W Chrystusie medytacja jest procesem samo-transcendencji. W stopniu, w jakim przekraczamy siebie, stajemy się współuczestnikami boskiej natury, bo uczymy się stawać się jedno z potęgą miłości. Naszego wzrostu w medytacji nie widzimy jako akumulacji doznań, ale raczej jako przekraczanie ich wszystkich. Doznania to tylko ślady w pamięci. Jednak w odwiecznym akcie stwarzania, którym jest życie Boga Trójjedynego, obecne jest wszystko. Każdy z nas, nawet dzięki swej małej samo-transcendencji otrzymuje prawo, aby stać się jedno z Bogiem. O tym nigdy nie wolno zapomnieć.
CZYTAJ DALEJ

Relikwie Pier Giorgia Frassatiego wystawione w rzymskiej bazylice Matki Bożej sopra Minerva

2025-07-26 09:49

[ TEMATY ]

bł. Pier Giorgio Frassati

Włodzimierz Rędzioch

W niedzielę 24 listopada 2024 r., podczas modlitwy "Anioł Pański" Papież Franciszek podał wiadomość, na którą czekało wielu czcicieli bł. Pier Giorgio Frassatiego - datę jego kanonizacji. W Roku Jubileuszowym 2025 Franciszek pragnął kanonizować dwóch "młodych" świętych - wraz z Pier Giorgio również Carlo Acutisa, proponując dwa modele świętości i punkty odniesienia dla młodych na całym świecie.

Acutis miał zostać ogłoszony świętym podczas Jubileuszu Nastolatków, zaplanowanego na 25 - 27 kwietnia 2025 r., a Frassati podczas Jubileuszowego Spotkania Młodzieży w dniach od 28 lipca do 3 sierpnia 2025 r. Niestety, plany te musiały zostać zmienione ze względu na śmierć Franciszka; nowe daty uroczystości kanonizacyjnych podał Papież Leon XIV na swoim pierwszym konsystorzu zwołanym na 13 czerwca w Pałacu Apostolskim. Kanonizacja Pier Giorgia została przeniesiona z sierpnia na wrzesień – Leon XIV postanowił kanonizować obu młodych świętych razem 7 września.
CZYTAJ DALEJ

Siekiera w dłoni księdza - mordercy. Zgorszenie przebaczeniem?

2025-07-26 22:29

[ TEMATY ]

Milena Kindziuk

dr Milena Kindziuk

Red.

Milena Kindziuk

Milena Kindziuk

To nie jest zbrodnia, jakich wiele. Kolejna odnotowana w kronikach kryminalnych, popełniona nocą w ustronnym miejscu. To jest rana, która rozrywa serce Kościoła. Bo sprawcą jest kapłan.

Pęka mi serce, gdy o tym piszę. Pęka też obraz Kościoła w oczach wielu. Pęka zaufanie. Pęka nadzieja. Bo fakt pozostaje faktem: ksiądz zamordował człowieka. Ze szczególnym okrucieństwem.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję