W grudniu 2005 r. Akcja Katolicka Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej obchodziła 10. rocznicę swojego ustanowienia, którą uczczono zorganizowaniem I Kongresu Akcji Katolickiej Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej i poświęceniem sztandaru. Temat kongresu Akcja Katolicka w misji głoszenia Ewangelii nadziei ubogim wynikał z programu duszpasterskiego Kościoła w Polsce, którego hasłem na rok 2006 są słowa Przywracajmy nadzieję ubogim! Kongres przebiegał w dwóch etapach. W etapie pierwszym odbyły się spotkania parafialnych oddziałów Akcji Katolickiej w czterech rejonach diecezji. 13 grudnia w parafii pw. św. Jerzego w Biłgoraju spotkały się oddziały AK z parafii pw. św. Jerzego i pw. św. Marii Magdaleny z Biłgoraja oraz z parafii pw. św. Michała Archanioła z Soli. Mszy św. przewodniczył ks. kan. Czesław Szuran, a homilię wygłosił ks. Krzysztof Świta, kościelny asystent diecezjalny. W homilii wskazał on na dwa rodzaje ubóstwa dzisiejszego człowieka: materialne i duchowe, które „pozbawiają człowieka nadziei”. Zachęcał więc członków Akcji Katolickiej, którzy są szczególnie odpowiedzialni za misję apostolską Kościoła, aby przywracali ludziom nadzieję, niosąc pomoc materialną i pociechę potrzebującym. Po Mszy św. uczestnicy spotkania wysłuchali wykładu mgr Celiny Ćwikły Św. Jadwiga Królowa w służbie ubogim.
14 grudnia odbyło się spotkanie w rejonie hrubieszowskim, w którym wzięli udział członkowie Akcji Katolickiej z parafii pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy i pw. św. Mikołaja z Hrubieszowa oraz z parafii pw. św. Michała Archanioła i Matki Bożej Nieustającej Pomocy z Werbkowic. 16 grudnia spotkali się członkowie oddziałów PAK z Tomaszowa Lubelskiego i Zamościa.
W rejonie tomaszowskim spotkanie miało miejsce w sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej w Tomaszowie, na które przybyły oddziały z parafii pw. Matki Bożej Częstochowskiej z Podhorzec i pw. Trójcy Przenajświętszej ze Starego Dzikowa. Po Mszy św. wysłuchano wykładu ks. dr. Mariana Pokrywki Przesłanie Ewangelii nadziei w perspektywie wyzwań współczesności.
W Zamościu, w parafii katedralnej, spotkały się oddziały z następujących parafii: pw. Matki Bożej Królowej Polski, pw. Świętego Krzyża, pw. św. Tomasza Apostoła (katedra), pw. św. Bartłomieja z Sitańca, pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika z Wielączy i pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z Jarosławca. Okolicznościowy referat Res sacra miser (Ubogi rzeczą świętą) wygłosił ks. prał. dr Franciszek Nieckarz, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej. Po referacie zastanawiano się nad tym, w jaki sposób członkowie Akcji Katolickiej mogą się włączyć w rozwiązywanie kwestii ubóstwa w dzisiejszym świecie i w Polsce. Następnie uczestnicy spotkania wzięli udział we Mszy św., której przewodniczył ks. prał. Czesław Grzyb, proboszcz parafii katedralnej. On też wygłosił homilię. Po Mszy św. Prezes DIAK i Prezes PAK przy katedrze, wspólnie z księżmi asystentami, wręczyli legitymacje członkowskie i znaczki stowarzyszenia siedmiu nowym członkom AK z parafii katedralnej. Spotkanie zakończono wspólną modlitwą brewiarzową pod przewodnictwem Asystenta diecezjalnego AK.
Główne uroczystości kongresowe miały miejsce 17 grudnia w katedrze. Przed Mszą św. przypomniano uczestnikom kongresu najważniejsze wydarzenia z dziejów Akcji Katolickiej w diecezji. Mszy św. koncelebrowanej, z udziałem krajowego asystenta kościelnego AK bp. dr. Mariusza Leszczyńskiego, asystenta diecezjalnego ks. Krzysztofa Świty i księży asystentów oddziałów parafialnych, przewodniczył bp prof. dr hab. Jan Śrutwa. W homilii Ksiądz Biskup dziękował duchownym i świeckim za zaangażowanie się w dzieło Akcji Katolickiej. Przypomniał, że „Kościół jest darem od Boga danym nam przez ręce naszego Pana Jezusa Chrystusa. Chcielibyśmy, aby w służbie Kościoła pozostała Akcja Katolicka”.
Po homilii Ksiądz Biskup poświęcił sztandar Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej, na którym widnieje symbol stowarzyszenia i wizerunek bł. Stanisława Kostki Starowieyskiego, działacza Akcji Katolickiej w diecezji lubelskiej w dwudziestoleciu międzywojennym i męczennika z Dachau.
Po Mszy św. uczestnicy uroczystości zebrali się przed cudownym Obrazem Matki Bożej Opieki w katedrze, przed którym Asystent diecezjalny AK odczytał akt zawierzenia Maryi: „Pani Odwachowska! Powierzamy Twojej opiece i wstawiennictwu podejmowane przez Akcję Katolicką zadania apostolskie, formację duchową i intelektualną naszych członków, budzenie w nich odpowiedzialności za Kościół, ożywianie ducha apostolskiego, wychowywanie do aktywności społecznej inspirowanej Ewangelią, oraz kształtowanie ludzkich sumień i postaw. Pomóż nam, Matko, by Akcja Katolicka była coraz bardziej widoczna w życiu naszego Kościoła diecezjalnego, i aby przez to wzrastała chwała Boża na naszej ziemi rodzinnej”.
Oprawę liturgiczną Mszy św. przygotowali członkowie Akcji Katolickiej z różnych oddziałów parafialnych oraz chór z parafii Wielącza pod kierunkiem Andrzeja Białowolskiego, prezesa tamtejszego oddziału PAK. W uroczystości uczestniczyli dostojni goście: Halina Szydełko, prezes Krajowego Instytutu Akcji Katolickiej, delegacje diecezjalnych instytutów AK z archidiecezji lubelskiej, rzeszowskiej i sandomierskiej.
Po Eucharystii udekorowano sztandar DIAK ozdobnymi gwoździami. Następnie uczestnicy kongresu, w obecności Biskupa diecezjalnego, wysłuchali dwóch referatów, które wygłosili prezes H. Szydełko oraz asystent krajowy bp M. Leszczyński. Pani Prezes mówiła o zadaniach katolików świeckich, a zwłaszcza członków Akcji Katolickiej, w obecnej dobie. Przypomniała, że ich obowiązkiem jest solidna formacja duchowa i intelektualna, przysposabiająca do podejmowania zadań apostolskich w parafii, w środowisku społecznym, a także w polityce, zgodnie zasadami Ewangelii i nauką Kościoła: „Członkowie Akcji Katolickiej mają mówić o wartościach, które wyznają, aby zagłuszyć tę wizję świata, która jest promowana przez telewizję i kolorowe magazyny oraz pokazać światu, że wiara w Boga i wierność przykazaniom są domeną wszystkich ochrzczonych, także ludzi inteligentnych” - podkreśliła Pani Prezes.
Z kolei bp M. Leszczyński w referacie Asystent kościelny w Akcji Katolickiej zwrócił uwagę na konieczność czynnego angażowania się duszpasterzy w organizację i działanie tegoż stowarzyszenia. Podkreślił, że duszpasterstwo tradycyjne dziś już nie wystarcza. Trzeba więc, aby księża zakładali w swych parafiach Akcję Katolicką i podejmowali w jej ramach współpracę z ludźmi świeckimi, jak zachęcał do tego Papież Jan Paweł II.