Charakterystycznym elementem obrzędowości Wielkiego Tygodnia są straże grobowe. Dawnej popularne były one w całym kraju, dziś najsilniej reprezentowane są na Podkarpaciu, ich bastionem jest Rzeszowszczyzna. Straż grobowa to z definicji honorowa formacja paramilitarna, pełniąca wartę w kościele przy Bożym Grobie od Wielkiego Piątku po południu do Rezurekcji. Zgodnie z wielowiekową tradycją, sprawują ją zazwyczaj młodzi mężczyźni ubrani w stroje nawiązujące często do historycznych mundurów wojskowych czy strażackich, bądź do dawnych ubiorów wiejskich. Obyczaj pełnienia warty przy Grobie Chrystusa urządzonym w kościele w Polsce jest obecny co najmniej od połowy XVII w., a opisywany w źródłach z XVIII i XIX wieku. - Obecność Straży Grobu Pańskiego to jeden ze zwyczajów wielkanocnych, który najprawdopodobniej ma średniowieczny rodowód i związany jest ze sprowadzeniem do Polski z Palestyny w 1163 r.
Zakonu Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego, zwanych również Bożogrobcami - mówi Damian Drąg - kierownik Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. - W Polsce pierwszy klasztor założyli w Miechowie, a później m.in. w Przeworsku. Bożogrobcy, zwani też w kraju Miechowitami zapoczątkowali zwyczaj budowania grobów Chrystusa w Wielkim Tygodniu i pełnili przy nich straż. Członkowie straży grobowych byli specjalnie wybierani. W wielu miejscowościach strażnikiem grobu mogli być tylko ci, którzy odbyli służbę wojskową. Przeważnie byli to młodzi chłopcy, reprezentacyjni. Wyróżniana jest też osoba, która jakby dowodzi oddziałem straży, ta funkcja przechodziła często z pokolenia na pokolenie w jednej rodzinie. Dziś straże składają się często z ochotników OSP w mundurach galowych. - Mimo że zwyczaj straży grobowej ma stosunkowo niewielki zasięg, to występuje w nim znaczna różnorodność. Różne są kostiumy, nazwy, tradycje o pochodzeniu oddziałów, a także zwyczaje towarzyszące obrzędowej oprawie - mówi Damian Drąg. Ewenementem w skali regionu, a nawet Polski są Kosynierzy z Bieździedzy koło Jasła. Strojami nawiązują oni do chłopskiej piechoty z czasów powstania kościuszkowskiego. Stanowi go m. in. mundur Kosyniera: biała sukmana, czapka rogatywka krakowska, spodnie białe w czerwone pionowe paski, buty wysokie i „broń”, kosa na tzw. kosisku osadzona na sztorc. Nie wiadomo, kiedy dokładnie powstał oddział bieździedzkich Kosynierów. Istniał on co najmniej od połowy XIX wieku. - Dowodzi tego napis na szarfie sztandarowej, który brzmi: „Gwardia Kozaków Polskich Stefana Batorego pod opieką NMP. Wiara i ojczyzna - październik 1904 r. Carnegie - Pensylwania USA”. Biało-czerwony sztandar został ufundowany przez Polaków - emigrantów ze Stanów Zjednoczonych i przysłany dla Oddziału Kosynierów w 1904 r. - podkreśla Bolesław Wójtowicz z Biedździedzy - emerytowany nauczyciel, były kosynier. Ten sztandar przetrwał do dziś, ale w 2002 r. Oddziałowi Kosynierów z Bieździedzy ufundowano nowy. - Być Kosynierem to zaszczyt i wyróżnienie, ale i obowiązek. Dyscyplina tu niemal wojskowa. Istnieje tu regulamin, honorowe stopnie wojskowe, musztra ta sama od wielu lat - podkreśla Bolesław Wójtowicz. Oddział bieździedzkich Kosynierów liczy przeważnie 24 członków. Od 1945 r. kosynierzy pełnią swoją patriotyczną służbę przy grobie Chrystusa oraz biorą udział w różnych uroczystościach religijnych i świeckich. Przede wszystkim uczestniczą w Świętach Wielkanocnych i Bożego Ciała. - Nasz region jest jednym z nielicznych, gdzie zwyczaj pełnienia warty przy Grobie Chrystusa jest tak bogaty, wciąż się rozwija i ma nowych naśladowców - podkreśla kierownik Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. - Z roku na rok oddziałów straży grobowych przybywa - dodaje. Straże, które w naszym regionie, zwłaszcza te z okolica Leżajska i Przeworska określane są mianem „Turki”, nie tylko trzymają straż przy grobie Chrystusa, ale w Wielką Sobotę w wielu miejscowościach asystują księdzu przy święceniu pokarmów, a w Wielką Niedzielę biorą udział w Rezurekcji odprawianej o świcie oraz organizują parady z pokazami musztry i odwiedzają domy, składając mieszkańcom życzenia świąteczne. - Straże Grobowe to świadectwo kontynuowania tradycji wielkanocnych i znak przywiązania do wiary naszych ojców - podkreśla ks. prał. Stanisław Mac - proboszcz parafii katedralnej w Rzeszowie. Całokształt zewnętrznego splendoru Bożego Grobu zmierza do pogłębienia w nas modlitwy - mówi.