Prezentacja dzieła o. Mikołaja z Wilkowiecka o Mszy św. po 434 latach

Podstawą zaprezentowanego wydania jest druk Stanisława Szarfenberga z 1586 r. zachowany w unikatowym egzemplarzu w zbiorach Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krakowie. Opracowanie tekstu z XVI wieku przygotowały: Anna Kocot i Magdalena Komorowska. Publikacja opatrzona została obszernym komentarzem, który zawiera objaśnienia językowe i merytoryczne oraz szczegółową lokalizację cytatów biblijnych (księga, rozdział, wers) podaną za pomocą powszechnie dziś używanych siglów. W publikacji podano również źródła przytaczanych przez Mikołaja z Wilkowiecka informacji. Bardzo cenna z punktu widzenia badań historycznych jest zamieszczona w książce fototypiczna kopia oryginału dzieła z jedynego zachowanego na świecie pierwszego wydania.

Ks. Mariusz Frukacz/Niedziela

W rozmowie z „Niedzielą” o. Dariusz Cichor, paulin podkreślił, że „ o. Mikołaj z Wilkowiecka miał niewątpliwie wpływ na kulturę polską swojego czasu. Chociaż może wydawać się, że w porównaniu z Janem Kochanowskim, ks. Jakubem Wujkiem, czy ks. Piotrem Skargą ten wpływ był nie tak duży”.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

„W zasadzie jest najbardziej znany jako autor „Historii o chwalebnym zmartwychwstaniu Pańskim”. Był to człowiek, który nieustannie poszukiwał wiedzy. Robił sobie notatki, które zresztą zachowały się do dzisiaj. Jeśli chodzi o spuściznę literacką o. Mikołaja z Wilkowiecka, to jego najwybitniejszym dziełem jest „Flores sermonum” (Kwiaty mów), czyli propozycje kazań, które zostały skompilowane z pism różnych autorów. To był jego wkład w kulturę liturgiczną i kulturę teologiczną w jego czasach” – powiedział o. Cichor.

Dzieło o. Mikołaja z Wilkowiecka ukazało się jako siódmy tom studiów w serii Musica Claromontana. - Praca nad wydaniem tego dzieła trwała blisko dwa lata – powiedział „Niedzieli” o. Nikodem Kilnar, paulin. Podczas spotkania podkreślono również ogromny wkład zmarłego niedawno wybitnego historyka Kościoła ks. prof. Jana Związka w popularyzację życia i piśmiennictwa o. Mikołaja z Wilkowiecka.

Ks. Mariusz Frukacz/Niedziela

Wydanie tego dzieła może niewątpliwie przyczynić się do ożywienia badań nad dziejami liturgii mszalnej oraz duchowości liturgicznej w Polsce. O. Cichor prezentując dzieło paulińskiego kaznodziei i teologa z XVI stulecia podkreślił, że „nie ma w nim apologii i dyskusji teologicznej z wyznaniami protestanckimi”. – O. Mikołaj chciał wyłożyć pozytywną naukę katolicką o Mszy św. Był wspaniałym znawcą Pisma Świętego. Warto tę publikację przeczytać dla własnego zbudowania – powiedział o. Cichor i dodał, że „pauliński teolog zastosował w nim metodę alegoryczną i jest to delikatne przypomnienie o wadze i potrzebie miłości do Boga w przeżywaniu Najświętszej Ofiary”.

Mikołaj z Wilkowiecka (Feliks Wilkowiecki), syn Jana Trepki urodził się prawdopodobnie w 1524 r. we wsi Wilkowiecko. W 1538 r. rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej. W roku 1563 pełnił obowiązki kaznodziei w klasztorze na Skałce w Krakowie, od 1566 roku przebywał w Częstochowie, gdzie - w klasztorze jasnogórskim - był od 1579 roku przeorem. W tej samej roli w latach 1568-75 przebywał w Rzymie. Ok. roku 1580 został prowincjałem polskich paulinów. Pełnił tę funkcje krótko, bo do roku 1581. Ostanie lata swojego życia od 1587 do 1601 r. spędził w Wieluniu, gdzie zmarł 15 sierpnia 1601.

Był autorem pism hagiograficznych i kazań, w których - poza Biblią - najczęściej odwoływał się do autorów pierwszych wieków chrześcijaństwa i późnego średniowiecza. W oparciu o Pismo Święte, a szczególnie Stary Testament, Ojców Kościoła i pisarzy katolickich wyjaśniał zagadnienia dogmatyczne: istnienie Boga, naukę o aniołach, a zwłaszcza zagadnienia chrystologiczne, np. bóstwo i człowieczeństwo Jezusa Chrystusa. twórcą dramatu liturgicznego. Napisał: „Historyję o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim”, „Flores sermorum in Evangelia Dominicalia post festum Sanctissimae Trinitatis, Ecclesiae Catholicae usurpata”, o modlitwie „Ojcze nasz”(Expositio orationis Dominicae), wykład o Mszy św. (Interpretatio missae ex variis auctoribus) oraz o dziesięciorgu przykazań (De praeceptis Decalogi), a także przekłady: „Historia o świętej Annie... według historii łacińskich”, „Historia o S. Stanisławie biskupie krakowskim, patronie polskim. Przedtym łacińską rzeczą przez uczciwego K. Jana Długosza... szeroko opisana, a teraz polskim językiem... krótko zebrana i opisana”. W 1568 r. Mikołaj z Wilkowiecka wydał drukiem książkę „Historyję o obrazie w Częstochowie Panny Maryjej i o cudach rozmaitych tej wielebnej tablice”, która była przekładem łacińskiego dzieła Piotra Rydzyńskiego.

Statystyka jasnogórska nie obejmuje kilkuset grup szkolnych, które z różnych powodów nie włączają się w pielgrzymowanie diecezjalne. Modlitwa kończących szkoły średnie na Jasnej Górze rozpoczyna się zawsze wraz z początkiem roku szkolnego, a wiec we wrześniu i trwa niemal bez przerwy. Ostatnia grupa diecezjalna przybyła pod koniec kwietnia. Indywidualni maturzyści jeszcze dzisiaj rano modlili się w Kaplicy Matki Bożej. - To jest wspaniałe miejsce i bycie tutaj jest zupełnie innym doświadczeniem niż pobyty w różnych innych świątyniach – powiedział Piotr, maturzysta z Torunia. Jego kolega Borys zauważył, że przybył na Jasną Górę, by wyciszyć się i nabrać nowych sił nie tylko w przygotowaniach do matury, ale i do dalszych wyborów na przyszłość. Przemek z Działdowa liczył na to, że pobyt w Sanktuarium doda mu odwagi, że dobrze zda egzamin i dostanie się na wymarzony kierunek studiów. Karol z Wrocławia podkreślił, że obok osobistych przeżyć, wspólna pielgrzymka młodych była okazją do umocnienia i rozbudowania wspólnoty klasowej i doświadczeniem piękna młodego Kościoła. Większość maturzystów była na Jasnej Górze po raz pierwszy. Jak wyznała Magda z Łodzi zabierze stąd dobre wspomnienia i „gorąco poleci to miejsce wszystkim, bo przekroczyło jej wyobrażenie i jest po prostu cudowne”. Katecheci podkreślają, że pielgrzymki maturzystów na Jasną Górę, nigdy nie pozostają obojętne. Wielu przyjeżdża tu, by na nowo odkryć swoją wiarę i odnowić relacje z Jezusem i Jego Matką. Ks. Mariusz Klimkowski, dyrektor Wydziału Nauki Katolickiej Kurii Diecezjalnej Elbląskiej powiedział, że „taki przyjazd do Częstochowy to czasem ostatnia chwila, żeby tych młodych uchwycić, żeby zachęcić do sakramentu pokuty, żeby przywrócić ich Bogu i Kościołowi”. Podczas uczniowskich spotkań wprost oblegane są jasnogórskie konfesjonały. „W przygotowaniach duży nacisk osobiście położyłam na sakrament pokuty, dlatego, że tu jest szczególna aura. Sprzyja ona temu, aby przystąpić do spowiedzi św. i pojednać się z Bogiem” - powiedziała Marta z Wrocławia. Z obecności maturzystów na Jasnej Górze cieszą się zawsze Paulini, którzy każdą z grup witają indywidualnie. Zwracając się do jednej z nich o. Sebastian Matecki podziękował młodym, za to, że zdecydowali się nawiedzić Częstochowę. - Bardzo dziękuję za to, że wybraliście to święte miejsce, Jasną Górę, która od ponad sześciu wieków przyciąga tu wiernych, i którzy przychodzą z wszystkimi sprawami, jak powiedział Jan Paweł II, najważniejszymi sprawami życia, aby o nich rozmawiać z Matką – powiedział zakonnik. Zdaniem abp. Wacława Depo, metropolity częstochowskiego, „osobiste stawanie młodych przed Matką Bożą jest i dlatego ważne, że jest to etap, który jak to nazwał Jan Paweł II, staje się tym świętym nawykiem, który ma być kontynuowany i to nie tylko wtedy, kiedy dzieją się ważne i przełomowe rzeczy”. Modlitwie diecezjalnej maturzystów towarzyszyli arcybiskupi i biskupi Kościołów lokalnych. Bp Józef Szamocki z Torunia rozpoczynając Mszę św. powiedział m.in.: „cieszę się ogromnie mocno, że mogę być z kolejnym pokoleniem młodych diecezjan toruńskich, którzy ze swoimi duszpasterzami, wychowawcami i katechetami podtrzymują tę tradycję i przychodzą, aby najważniejsze sprawy swojego życia zawierzać Panu Bogu”. Bp Andrzej Czaja z Opola zachęcał młodych, by nie lękali się, ale z odwagą wchodzi w dorosłe życie, powierzając je Bogu. „Przed wami szczególny czas. Ta najbliższa przyszłość, o którą może trochę się martwicie, bo ona będzie decydowała o dalszym waszym życiu. Nie bójcie się, nie lękajcie się, zawierzcie i tę najbliższą przyszłość, i całe swoje życie Pani Jasnogórskiej” - powiedział bp Czaja. Podkreślił, że do „egzaminu dojrzałości można przygotować się przez solidną pracę, przez pomoc nauczycieli, przez korepetycje, ale trzeba mieć świadomość, że to wy sami macie stery w ręku, chodzi o wasze serca, które trzeba oddać Jezusowi. Tylko On jest w stanie uporządkować nasze życie i wprowadzić do niego ład i spokój”. Młodzi wypowiadali na Jasnej Górze swoje akty zawierzenia. Maturzyści mówili m.in.: „Maryjo, Matko Niepokalana, wejrzyj na nas przygotowujących się do matury szkolnej i matury życia, prosimy wypraszaj nam u Ducha Świętego dary potrzebne w zdawaniu matury, a przede wszystkim w zdawaniu egzaminu z życia. Wskazuj nam drogę powołania w wyborze zawodu i życiowego powołania. Niech nie brakuje w naszym życiu szlachetnych dążeń, żarliwości serca, odwagi w podejmowaniu ważnych decyzji w rozpoznawaniu woli Bożej. Maryjo, zapraszamy Ciebie do całego naszego życia, bądź nam Panią, Orędowniczką i Królową”. Tegoroczne pielgrzymowanie maturzystów odbywało się pod hasłem „Wierzę w Syna Bożego”. Stanowiło także przygotowanie do kanonizacji Jana Pawła II, człowieka zawierzenia, który tak często nawiedzał Jasną Górę. Jak powiedział ks. Przemysław Góra, diecezjalny duszpasterz młodzieży z Łodzi, „matura to jest jeden z etapów, ważny w tym momencie ich życia, ale przed nimi kolejne bardzo ważne wybory, i na nich spoczywa wielka odpowiedzialność, aby to dziedzictwo Jana Pawła II przekazać w przyszłość. To jest naprawdę wielki dar, że oni mogą zdawać maturę w roku jego kanonizacji. Myślę, że tak to oni zapamiętają”. Jak wspomina o. Melchior Królik, jasnogórski archiwista duże pielgrzymki maturzystów, ale o charakterze szkolnym przybywały do Częstochowy w latach sześćdziesiątych, najczęściej z kapłanami lub siostrami zakonnymi. Grupy diecezjalne, w sposób zorganizowany pod przewodnictwem biskupów, zaczęły przyjeżdżać „po odwilży”, pod koniec lat 80. i na początku 90. Dziś prawie nie ma już diecezji, w której nie byłaby organizowana pielgrzymka na Jasną Górę. Przeżywają ją nawet młodzi arch. częstochowskiej, którzy co prawda nie muszą specjalnie przyjeżdżać do Sanktuarium i trudzić się pokonując wiele kilometrów, ale za to, jak zauważył ks. Krzysztof Rak z Referatu Katechetycznego Kurii Częstochowskiej, spotkanie odbywa się w sobotę, a więc w dzień wolny od zajęć, dlatego przybywają na nie ci, którzy muszą ofiarować swój wolny czas. Maturalne pielgrzymki diecezjalne zawsze są wielkim poruszeniem. Uczestniczą w nich nie tylko kapłani i katecheci, ale także wychowawcy i nauczyciele, czasem również władze samorządowe, przedstawiciele kuratoriów. Wybór drogi życiowej nie jest łatwy, wielu maturzystów podkreśla, że aby go dokonać, należy kierować się przede wszystkim swoim powołaniem. Duszpasterze młodych podkreślają, że przybywająca do Częstochowy młodzież wie, że jest to ważny i wyjątkowy dla nich czas, w którym mogą zastanowić się nad swoją wiarą, a także wybrać drogę na przyszłość. Przedmaturalna pielgrzymka pomaga młodym uświadomić, że stanowią wspólnotę ludzi wierzących. „Wiary tak, na co dzień nie widać, a kiedy zbierze się dużo osób w jednym miejscu, to okazuje się, że jest nas wielu, którzy wyznajemy podobne wartości, jest to budujące", zauważyła Ania z Mińska. W programie jasnogórskich spotkań, obok Mszy św. znajdują się także m.in.: konferencje, Droga Krzyżowa na Wałach Jasnogórskich oraz Adoracja w Kaplicy Cudownego Obrazu Matki Bożej zakończona zawierzeniem swojej przyszłości Matce Bożej. Dziś maturzyści obowiązkowo pisali egzamin z języka polskiego. W kolejnych dniach będą musieli przystąpić obowiązkowo do egzaminów pisemnych z matematyki i z wybranego języka obcego nowożytnego oraz ustnych: z polskiego i języka obcego. Na życzenie będą zdawać też dodatkowe egzaminy pisemne z maksymalnie sześciu wybranych przedmiotów.