Reklama

Narodzenie Pańskie z Grudziądza

Niedziela Ogólnopolska 52/2000

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Krucha, jasnowłosa Najświętsza Maryja Panna w lekkim, wytwornym skłonie uklękła, ubrana w zielonkawą świetlistą szatę i gotycko pofałdowany płaszcz, podbity malinowym materiałem, i złożywszy dłonie pochyliła głowę, w ogromnej, złotej aureoli, przed Dzieciątkiem. Nagie Dzieciątko uśmiecha się i błogosławi Maryję. Ono spoczywa na ziemi w promienistej mandorli o złotych ostrych promieniach (w ikonografii chrześcijańskiej świetlisty spłaszczony owal o kształcie migdału otaczający postaci głównie Chrystusa, Maryi, czasami świętych; mandorla - migdał). W dekoracyjnie potraktowanym cebrzyku leżą dwie pieluszki z połyskliwej materii.
Scena Adoracji Dzieciątka odbywa się przed stajenką drewnianą, o ażurowej konstrukcji architektonicznej, z uroczym gołębnikiem i białymi gołębiami, które asystują temu wydarzeniu. W pobliskiej stajence wołek i osiołek spożywają paszę ze żłobu, a św. Józef - starzec z siwą brodą z niepokojem spogląda w niebo. W scenie Adoracji dominuje nastrój intensywnego przeżycia mistycznego i liryzm. Została ona zakomponowana w atmosferze harmonijnego, wytwornego zestrojenia linii i świetlistych, intensywnych kolorów, których głębię wzmagają otaczające liczne złocenia: tła, aureoli, mandorli. Wszystkie cechy malowanej kwatery z Adoracją Dzieciątka wskazują, że jest to przykład tzw. stylu pięknego, występującego w Europie w XIV wieku, w okresie średniowiecza. Kwatera ta jest częścią poliptyku grudziądzkiego (Pomorze Wschodnie ok. 1390 r.). Pochodzi z nieistniejącej kaplicy zamku krzyżackiego w Grudziądzu (w warszawskim Muzeum Narodowym od 1946 r.).
Poliptyk (czyli wieloskrzydłowy ołtarz szafiasty) z Grudziądza, jest poświęcony scenom z życia Maryi: Zaśnięcie i Koronację przedstawiono w części środkowej ołtarza, czyli części nieruchomej, natomiast boczne skrzydła (ruchome) - sceny z historii Narodzenia i Dzieciństwa Chrystusa. Po zamknięciu skrzydeł oglądamy sceny z Męki Chrystusa. Dotychczas niespotykane przedstawienie Narodzin Chrystusa jako Adoracji Dzieciątka przez Maryję, należy do najwcześniejszych przedstawień tego typu w Europie Północnej (ok. 1390 r.). Ta nowość ikonograficzna przyszła tu z Europy Zachodniej, której ośrodki, bogate w kulturę i sztukę we Francji, Anglii i Hiszpanii, promieniowały na resztę świata. W drugiej połowie XIV wieku również Czechy stają się ważnym ośrodkiem kultury i sztuki średniowiecznej, a do legendarnych mistrzów sztuki europejskiego średniowiecza zaliczono Mistrza trzebońskiego ołtarza. Czeski Mistrz z Trzebonia jest identyfikowany według trzech ocalałych desek rozebranego ołtarza z kościoła w Trzeboniu w południowych Czechach. (W średniowieczu malowano na odpowiednio zagruntowanych lub oklejonych płótnem deskach).
Styl poliptyku z Grudziądza, ukształtował się pod wpływem malarstwa czeskiego z tego okresu, głównie Mistrza z Trzeboni, a reprezentującego tzw. styl piękny. Cechy stylu pięknego w sztuce średniowiecza Europy to: dążenie do wykwintu formy, płynny kontur, wyrafinowanie i subtelność postaci i krajobrazu oraz dominujący nastrój mistycyzmu i liryzmu. Jego kolebką jest Francja. To bardzo ważne, że przez kontakt ze wspaniałym dziełem, jakim jest poliptyk grudziądzki, możemy poznać pewne cechy wyrafinowanej sztuki europejskiej z okresu, kiedy panuje tzw. styl piękny. Średniowiecze, ten fascynujący obszar kultury, wyrażający się we wszystkich dziedzinach sztuki, jest chyba dziś zbyt mało znany szerokiemu ogółowi. Bliższe są nam przykłady architektury sakralnej średniowiecza, które są bardziej dostępne. W Częstochowie np. na Jasnej Górze Kaplica Cudownego Obrazu Matki Bożej, utrzymana w stylu gotyckim, nieustannie zachwyca. Formą występującą dość często w Polsce jest styl wtórny, neogotyk, niejednokrotnie wspaniały, jak np. kościół św. Michała we Wrocławiu, który nawiedzała Edyta Stein, święta karmelitanka.
Natomiast malarstwo i rzeźba stylu pięknego, wysublimowany produkt elitarnej kultury dworskiej z epoki średniowiecza są u nas słabo znane. Ich przykłady w Polsce nie są częste, a te, które są, zostały zapoznane. Dlatego kontemplujmy malowaną kwaterę ze sceną Adoracji Dzieciątka z ołtarza grudziądzkiego (ok. 1390) jako subtelny, mistyczny przejaw sztuki minionego czasu - tak bardzo cenny.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2000-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Rozważania na niedzielę ks. Mariusza Rosika: Życiodajna modlitwa

2025-07-22 10:21

[ TEMATY ]

rozważania

Ks. Mariusz Rosik

Adobe Stock

Francuski sługa Boży Henri Caffarel, założyciel ruchu małżeńskiej duchowości Équipes Notre-Dame, często był zapraszany do głoszenia rekolekcji w seminariach duchownych. Przyjmował te zaproszenia i z wielkim przejęciem wygłaszał nauki.

Pewnego razu pojechał na jeden dzień na francuską prowincję, do grupy seminarzystów, którzy poprosili, aby porozmawiał z nimi o tym, czego rodziny oczekują od księdza. W drodze powrotnej nie był z siebie dymny, ponieważ nękało go pytanie, dlaczego nie udało mu się przekonać przyszłych kapłanów do tego, że to modlitwa jest konieczna i najważniejsza, i że to o niej trzeba rozmawiać z ludźmi. Analizował spotkanie i zrozumiał, że bardziej przemawiają do młodych argumenty o służbie ludziom, ubogim, ciemiężonym, ale dużo mniej o prymacie modlitwy ponad tymi działaniami. Napisał list do seminarzystów.
CZYTAJ DALEJ

W dzisiejszej Ewangelii na plan pierwszy wysuwają się zawołania-prośby

2025-07-24 13:38

[ TEMATY ]

rozważania

O. prof. Zdzisław Kijas

Karol Porwich/Niedziela

Można się zgodzić, że w dzisiejszej Ewangelii na plan pierwszy wysuwają się następujące zawołania-prośby: „Panie, naucz nas!”, „Przyjacielu, użycz mi!”, „Proście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; kołaczcie, a otworzą wam”.

Jezus, przebywając w jakimś miejscu, modlił się, a kiedy skończył, rzekł jeden z uczniów do Niego: «Panie, naucz nas modlić się, tak jak i Jan nauczył swoich uczniów». A On rzekł do nich: «Kiedy będziecie się modlić, mówcie: Ojcze, niech się święci Twoje imię; niech przyjdzie Twoje królestwo! Naszego chleba powszedniego dawaj nam na każdy dzień i przebacz nam nasze grzechy, bo i my przebaczamy każdemu, kto przeciw nam zawini; i nie dopuść, byśmy ulegli pokusie». Dalej mówił do nich: «Ktoś z was, mając przyjaciela, pójdzie do niego o północy i powie mu: „Przyjacielu, pożycz mi trzy chleby, bo mój przyjaciel przybył do mnie z drogi, a nie mam co mu podać”. Lecz tamten odpowie z wewnątrz: „Nie naprzykrzaj mi się! Drzwi są już zamknięte i moje dzieci są ze mną w łóżku. Nie mogę wstać i dać tobie”. Powiadam wam: Chociażby nie wstał i nie dał z tego powodu, że jest jego przyjacielem, to z powodu jego natręctwa wstanie i da mu, ile potrzebuje. I Ja wam powiadam: Proście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; kołaczcie, a zostanie wam otworzone. Każdy bowiem, kto prosi, otrzymuje; kto szuka, znajduje; a kołaczącemu zostanie otworzone. Jeżeli któregoś z was, ojców, syn poprosi o chleb, czy poda mu kamień? Albo o rybę, czy zamiast ryby poda mu węża? Lub też gdy prosi o jajko, czy poda mu skorpiona? Jeśli więc wy, choć źli jesteście, umiecie dawać dobre dary swoim dzieciom, to o ileż bardziej Ojciec z nieba udzieli Ducha Świętego tym, którzy Go proszą».
CZYTAJ DALEJ

Dramatyczne świadectwa z Gazy – Lekarze bez Granic o głodzie i śmierci

2025-07-26 16:25

Adobe Stock

Brak żywności, wody i pomocy medycznej. W takich warunkach od miesięcy funkcjonują lekarze i mieszkańcy Strefy Gazy. Pracownicy Lekarzy bez Granic (MSF) alarmują: głód stał się bronią wojenną w konflikcie Izraela z Hamasem, a ci, którzy próbują zdobyć jedzenie, giną od kul.

„W pierwszych 6-24 godzinach poziom cukru we krwi spada. Organizm zużywa zapasy glikogenu. Po 3 dniach zaczyna rozkładać tłuszcz, a potem mięśnie, nawet serce - tylko po to, by przeżyć. Wtedy dzieci przestają płakać” - mówi dr Mohammed Abu Mughaisib, zastępca koordynatora medycznego Lekarzy bez Granic w Gazie, w nagraniu dla mediów watykańskich prosto z obozu dla uchodźców.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję