Spojrzenie na historię Żytna i jego parafii

Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Żytnie szczyci się jedną z najpiękniejszych świątyń w naszej archidiecezji. Jest to kościół nie tylko zabytkowy ze względów architektonicznych, lecz również wyjątkowy z uwagi na historię i związane z nim aspekty patriotyczne. Nazwa osady Żytno wymieniana jest przy okazji potwierdzenia darowizny dla Klasztoru Bożogrobowców w Miechowie. Darowizna ta potwierdzona została w roku 1198 w Jerozolimie. Tym samym, ówczesny właściciel Żytna wprowadził wieś w samo centrum wydarzeń, jakie rozgrywały się w Europie średniowiecznej, a w których Polska starała się uczestniczyć na miarę swoich możliwości.

W 1998 r. Żytno obchodziło 800-lecie swych historycznych dziejów, upamiętnionych ciekawą monografią w opracowaniu zbiorowym pod redakcją ks. prof. dr. hab. Jana Związka oraz prof. dr. hab. A. J. Zakrzewskiego, skąd można czerpać wiadomości na temat tego miejsca.

Żytno leży między dwiema rzekami: Pilicą i Wartą, usytuowane na południowy wschód od Radomska. Początkowo należało ono do parafii w Borzykowej, gdzie w 1210 r. odbył się słynny w dziejach państwa i Kościoła synod biskupów i zjazd polskich książąt. Początkowo Żytno posiadało świątynię drewnianą. Kiedy w połowie XIX w. świątynię należało rozebrać z uwagi na zniszczenia i wiek, podjęto decyzję o budowie nowego, murowanego kościoła na placu ofiarowanym w pobliżu tutejszego dworu. Właścicielem dworu był Jan Nepomucen Siemiński. Wprawdzie zmarł on przed rozpoczęciem budowy, ale ideę wzniesienia świątyni podjęła wdowa, Franciszka z Dembińskich, która zdecydowała postawić Dom Boży w ciągu pięciu lat. Położono kamień węgielny, ale roboty zostały przerwane z uwagi na wybuch powstania styczniowego i związany z tym kryzys finansowy. Warto zaznaczyć, że zmieniająca się sytuacja polityczna w kraju znajdowała zawsze swoje odbicie w losach miejscowej parafii. Najtrudniejsza była sytuacja ludności polskiej w okresie zaboru rosyjskiego. Podobnie i losy Kościoła katolickiego w tych okolicach były bardzo trudne. Inwigilacja działalności kościelnej przez władze zaborcze objęła wszystkie dziedziny aktywności kościelnej. Odpowiedzią na represje oraz wyrazem patriotyzmu był niemal powszechny udział w powstaniu.

Śladami Sługi Bożej Wandy Malczewskiej

Na tym tle, szczególnie pięknymi zgłoskami wpisuje się w historię Żytna życie i działalność apostołki Eucharystii i mistyczki Wandy Malczewskiej. Swe objawienia miała właśnie w kościele w Żytnie, w którym często modliła się nawet całą noc. Można o tym przeczytać w książce pt. Wanda Malczewska - wizje, przepowiednie, upomnienia, Wrocław 2001. Wanda Malczewska była osobą świecką. Jej autentyczną pobożność i wiarę potwierdzała ożywiona działalność oświatowo-charytatywna wśród miejscowej ludności. Wielka czcicielka Najświętszej Maryi Panny sama dawała przykład życia apostolskiego w poświęceniu i szerzeniu kultu maryjnego. Kiedy ukończono budowę murów świątyni sługa Boża Wanda Malczewska przyczyniła się do ufundowania głównego ołtarza w nowo powstałym kościele. Gotowy po wyposażeniu wnętrza kościół, konsekrowany został pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny 30 maja 1885 r. przez biskupa Aleksandra Bereśniewicza.

Łaskami słynący obraz Matki Bożej Szkaplerznej

W wysokiej klasy artystycznej głównym ołtarzu sanktuarium w Żytnie, ponad tabernakulum, znajduje się słynący łaskami obraz Matki Bożej Szkaplerznej. Obraz ten, okryty srebrną sukienką, przedstawia postać Najświętszej Maryi Panny trzymającej na ręku Dzieciątko Jezus. Wokół obrazu znajdują się wota, świadczące o doznanych tu przez przyczynę Maryi licznych łaskach. Wizerunek Matki Bożej zasłaniany jest innym obrazem, przedstawiającym św. Wawrzyńca męczennika, pierwszego patrona parafii.

Dzień dzisiejszy sanktuarium

Obecnie Sanktuarium w Żytnie pięknieje z każdym rokiem. Odnowiona została fasada świątyni, wieże, ołtarz główny z obrazem Najświętszej Maryi Panny, ambona, chrzcielnica, wystrój prezbiterium, zagospodarowano otoczenie kościoła i domu kapłańskiego, a także urządzono parking. Są to sprawy ważne, świadczą bowiem o ofiarności parafian i gorliwości duszpasterzy. Jednak w wymiarze sanktuarium najważniejszy jest nurt życia duchowego.

Żytno, jako ośrodek życia religijnego, zwraca naszą uwagę na dwie najważniejsze tajemnice naszej wiary. Wzór Wandy Malczewskiej przypomina rolę i znaczenie Najświętszej Eucharystii w życiu chrześcijanina. Kult Chrystusa w Kościele posiada znaczenie centralne, Kościół jest nazywany Oblubienicą Chrystusa. Jednak w nurcie chrystologicznym kryje się także tajemnica Maryi. Ona nas zawsze prowadzi do Swego Syna. Ona go wskazuje, nie tylko w Kanie Galilejskiej, ze słowami: " Czyńcie cokolwiek Syn mój Wam powie". (J. 2,5) Ona wskazuje go również w łaskami słynącym wizerunku w Żytnie. Wzywana tu, jako Matka Boża Szkaplerzna, wskazuje również na wartość tego świętego znaku, jakim jest szkaplerz czy medalik.

Możemy zapytać samych siebie, czy rozumiemy znaczenie tych świętych znaków, które przypominają nam obecność Maryi i Jej opiekę nad nami. Warto o tym pomyśleć i na nowo podjąć próbę pogłębienia naszej wiary, także w oparciu o znaki czy symbole, zwane sakramentaliami.