Potrzebny opiekun

Czasami dowiadujemy się o samotnej, starszej osobie, często zupełnie nieporadnej, i zastanawiamy się, co właściwie należałoby zrobić, od czego zacząć, by osoba ta mogła żyć godnie. Oczywiście, obowiązek troski o taką osobę spoczywa w pierwszej kolejności na jej rodzinie. Dobrze, jeśli w ogóle rodzina jest, bo wówczas można ją - jeśli nie chce uczynić tego dobrowolnie - do pomocy tej przymusić. Naturalnie, osoba nieporadna czy niepełnosprawna nie da sobie rady z tym problemem. Może się również okazać, że rodziny nie ma, ale to przecież nie oznacza, że pomoc jej się nie należy - jednym z zadań państwa jest niesienie pomocy jego obywatelom, którzy z jakiegoś powodu popadli w niedostatek. Wówczas opiekę nad tą osobą przejmuje tzw. opiekun.
Opieka jest więc instytucją prawną, która służy ochronie osób, które nie mogą prowadzić swoich spraw; dotyczy to również osób małoletnich, które nie pozostają pod władzą rodzicielską, lub osób całkowicie ubezwłasnowolnionych.
Z punktu widzenia prawa opieka jest prowadzeniem cudzych spraw bez zlecenia i ten, kto opiekę wykonuje, powinien działać z korzyścią dla podopiecznego oraz z należytą starannością.
Postępowanie w sprawie o ustanowienie opiekuna sąd może wszcząć z urzędu lub na wniosek. Pamiętajmy również o tym, że zgłoszenie potrzeby ustanowienia opieki jest obowiązkiem i ciąży on bezwzględnie na urzędach gmin, sądach, prokuraturze, policji, placówkach oświatowych, opiekunach społecznych itp. Zaś nas, zwykłych obywateli, zobowiązuje moralnie do zainteresowania się bliźnim i poinformowania odpowiedni organ o konieczności zajęcia się sprawą. Możemy więc o osobie potrzebującej opiekuna powiadomić np. prokuratora (jest on nie tylko od oskarżania), a ten, zgodnie z obowiązującymi go przepisami, poczyni dalsze kroki.
Opiekunem może być osoba:

posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych; niepozbawiona praw publicznych albo praw rodzicielskich lub opiekuńczych; wobec której zachodzi prawdopodobieństwo, że wywiąże się należycie z obowiązków opiekuna.

Objęcie opieki następuje przez złożenie przyrzeczenia: Przyrzekam, że powierzone mi obowiązki opiekuna wykonam z całą sumiennością i zgodnie z interesem społecznym, mając zawsze na względzie dobro osoby podlegającej mojej pieczy.
Opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką, a nadzór nad jej sprawowaniem należy wówczas do sądu opiekuńczego. Sprawowanie opieki jest bezpłatne, ale w wypadku gdy zarząd majątkiem wymaga znacznego nakładu pracy, sąd może przyznać opiekunowi wynagrodzenie. We wszystkich ważniejszych sprawach opiekun winien uzyskać zezwolenie sądu opiekuńczego.
Opiekuna można ustanowić również dla osoby małoletniej, w przypadku gdy rodzice:

nie żyją; są nieznani; nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych; zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej; władza rodzicielska została im zawieszona; władza rodzicielska nie została przyznana ojcu - pomimo sądowego ustalenia ojcostwa - a nie przysługuje ona matce.

Opieka nad małoletnim może być powierzona jednej osobie lub wspólnie dwóm osobom, ale tylko wtedy, gdy są one małżeństwem. O tym, komu powierzyć opiekę nad dzieckiem - samotnej osobie czy małżeństwu - rozstrzyga, oczywiście, dobro dziecka.
Opieka nad małoletnim ustaje, gdy osiągnie on pełnoletność albo przywrócona zostanie władza rodzicielska; nad ubezwłasnowolnionym - gdy zostanie uchylone lub sąd zmieni je na częściowe. W sprawach o ustalenie opieki właściwy jest sąd miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć, a w przypadku jego braku - sąd właściwy dla miejsca pobytu.
Dla ochrony praw cywilnych prawo przewiduje ponadto instytucję kurateli, która może nastąpić z urzędu - gdy sąd poweźmie wiadomość, że istnieje taka potrzeba, lub na wniosek, ale o tym za tydzień.

(E)