Wybitna postać lokalnego Kościoła

W młodości błyszczący wyjątkowym talentem literackim i aktorskim, dokonuje nieoczekiwanie wyboru kapłaństwa, które po rzetelnych studiach i gorliwej początkowej działalności duszpasterskiej zaprowadzi Go na katedrę uniwersytecką. Życie wybitnego, uczonego Kapłana przerywa kolejny gwałtowny zakręt. Kościół powołuje Go do godności najpierw biskupa pomocniczego w Kościele krakowskim, a w następnych etapach - biskupa ordynariusza i metropolity, by w końcu obdarzyć go godnością kardynała. Zaangażowany z całą energią w II Sobór Watykański, po jego zakończeniu całą duszę wkłada w przeniesienie dorobku soborowego na teren archidiecezji krakowskiej i jest głównym promotorem procesu zapoznawania się z tym dorobkiem przez Kościół w Polsce. U boku Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego podejmuje walkę o wolność Kościoła w Polsce, zagrożoną przez reżim komunistyczny.
Kilkanaście lat trwające rządy na stolicy św. Stanisława zapisały się rytmem różnorakich inicjatyw duszpasterskich ze sławnym Synodem Krakowskim na czele. Przed definitywnym jego zakończeniem dochodzi jednak do kolejnego radykalnego zwrotu w życiu gorliwego Pasterza. 16 października 1978 r. kard. Karol Wojtyła zostaje wybrany na Biskupa Rzymu, Następcę św. Piotra, Głowę Kościoła powszechnego. Rozpoczyna się nowy etap jego życiowej wędrówki, etap który obejmuje

Pontyfikat Jana Pawła II

Jaki był ten Pontyfikat? Nadszedł czas, żeby na to pytanie dać miarodajną odpowiedź, bo jest to już rzeczywistość zamknięta. Musi jednak upłynąć sporo czasu, aby odpowiedź ta mogła być wyczerpująca i adekwatna. Nie można wszak nie czynić wstępnych ramowych podsumowań teraz, gdy sprawa jest tak świeża i bliska, że niemal dotykalna - żeby czegoś nie zapomnieć, nie pozbawić wymiaru i smaku faktycznego zaistnienia.
Pontyfikat Jana Pawła II był pontyfikatem wyjątkowo długim, bo pod względem czasu trwania drugim po pontyfikacie Piusa IX.
Na czoło wybija się realizowanie misji papieża-pielgrzyma. Jan Paweł II radykalnie zerwał z sięgającą lat siedemdziesiątych XIX wieku, związanych z likwidacją Państwa Kościelnego, wizją papieża jako więźnia Watykanu. Jan Paweł II poważną część swego Pontyfikatu spędził na odwiedzinach Kościoła w jego ogólnoświatowym wymiarze. Sto kilkadziesiąt podróży do krajów Europy, Azji, obydwu Ameryk, Australii, Afryki; miliony kilometrów przebytych w powietrzu i na lądzie; odwiedziny krajów chrześcijańskich i niechrześcijańskich - oto szkicowy zarys tego rzucającego się z ogromną siłą w oczy wymiaru pielgrzymkowo-misyjnego Pontyfikatu Jana Pawła II. Kolejnym istotnym elementem tego Pontyfikatu była troska o kolegialność w działaniu Kościoła, której głównym przejawem były synody biskupów. Do tego dochodziły regularne podróże biskupów ad limina Apostolorum, dające okazję do wzajemnych kontaktów Papieża z Episkopatami.
Doniosłymi wydarzeniami były jubileusze, a nade wszystko Wielki Jubileusz Roku Świętego 2000. Dawały one okazję do spotkania Kościoła powszechnego ze świętym miastem Rzymem, a przede wszystkim z Papieżem.
Ważne miejsce w zakończonym Pontyfikacie odgrywały beatyfikacje i kanonizacje, które liczbowo przewyższały kilka ostatnich pontyfikatów razem wziętych. Fenomen ten tkwił w przekonaniu Papieża o podstawowym zadaniu Kościoła, jakim jest służba sprawie świętości. Duża liczba wynoszonych przez Kościół na ołtarze jest wyrazem jego nadprzyrodzonego bogactwa, stwarzającego warunki do spełniania się członków Kościoła w ich życiowym powołaniu. Drugim współczynnikiem tej mnogości wyniesień na ołtarze była tragiczna sytuacja Kościoła ostatnich wieków z powodu prześladowań, jakie go spotykały.
Ważnym elementem w zakończonym Pontyfikacie były zapoczątkowane w 1985 r. Światowe Spotkania Młodzieży, będące wyrazem głębokiego przekonania o doniosłości formowania młodego pokolenia dla przyszłości Kościoła. Wyzwoliły one głęboką więź Papieża z młodymi, powstałą na gruncie zaskakującego wzajemnego zrozumienia; więź, która mimo starzenia się Papieża narastała.

Nauczanie

Kluczowym wreszcie ogniwem w sterowaniu Kościołem przez Jana Pawła II było nauczanie. Uogólniając nieco, można powiedzieć, że cały ten Pontyfikat, włącznie z jego dramatycznym końcem, był jednym wielkim Jego nauczaniem. Niezliczona ilość spotkań stawała się okazją do promieniowania osoby Papieża duchem Ewangelii oraz duchem otwarcia i miłości do człowieka.
Nauczanie jednak klasyczne realizował Papież przede wszystkim w działalności pisarskiej. Na czoło wysuwają się tu encykliki z ich zawartością doktrynalno-pastoralną. Było ich 14 i stanowią one trzon doktrynalnego dziedzictwa Pontyfikatu.
Drugim ważnym fragmentem pisarskiego dorobku Jana Pawła II były konstytucje, których wydał 10.
Na trzecim miejscu postawić trzeba adhortacje, zwłaszcza te, które stanowiły podsumowanie odbytych synodów biskupów. Niektóre z nich (Christifideles laici, Ecclesia in Africa, Ecclesia in Europa) miały duże znaczenie w kształtowaniu się życia w Kościele.
Były jeszcze listy apostolskie podejmujące tematykę przede wszystkim pastoralną - na szczególną uwagę zasługują listy: Do młodych, Do kobiet, Do dzieci, Do chorych, na przygotowanie do Wielkiego Roku Jubileuszowego (Tertio millennio adveniente) i na początek wieku XXI (Tertio millennio ineunte) - a także motu proprio.
Do obszaru nauczania włączyć trzeba niezmiernie bogate ilościowo i jakościowo przemówienia papieskie, wygłoszone w czasie pielgrzymek zagranicznych i do różnych miast Italii.
Szczególne wreszcie miejsce w nauczaniu Jana Pawła II zajmuje twórczość „prywatna” Papieża, obejmująca utwory o charakterze biograficzno-wspomnieniowym pisane prozą i jeden utwór poetycki (Tryptyk Rzymski), będący poetycką refleksją nad kluczową problematyką teologiczno-antropologiczną. Ten bogaty zrąb nauczania zmarłego Papieża uzupełnia zestaw przemówień wygłoszonych podczas środowych audiencji generalnych, a także wydawane na początek roku Listy o pokoju.
Oczywiście, ten imponujący, jeżeli nie fundamentalny dział aktywności zakończonego Pontyfikatu będzie w przyszłości wymagał wnikliwej refleksji teologiczno-pastoralnej, jak i administracyjno-kościelnej.
Tak w bardzo ogólnym zarysie wygląda zrąb funkcjonowania wielkiego Pontyfikatu Jana Pawła II. Jest to obraz, a właściwie bardzo skromny szkic tego ogromu działalności Papieża-Polaka w ramach pełnienia przez Niego misji św. Piotra w Kościele. Skończył się Wielki Pontyfikat, ale zostało po nim

Wielkie dziedzictwo

Wielkie Dziedzictwo Wielkiego Pontyfikatu o ile zdaje się nie podlegać dyskusji, o tyle ilość i jakość jego warstw może podlegać zróżnicowanej ocenie. Zaproponowany poniżej rejestr tego uwarstwienia jest skromną próbą jego zestawienia, która może być - i z pewnością będzie w przyszłości - dopełniona.
Na pierwszy plan wysuwa się bolesny problem rodziny ludzkiej i świętości oraz zagrożenia życia ludzkiego. Jan Paweł II był krańcowo uczulony na pierwszą i drugą sprawę. Podjął więc ogromny wysiłek, ażeby powstałym zagrożeniom zapobiec. Tę żarliwą troskę zawarł w listach do kobiet, do rodzin, w adhortacji Familiaris consortio, encyklice Evangelium vitae, w przemówieniach podczas audiencji środowych, w Akademii Obrony Życia, oraz podczas pielgrzymek - zwłaszcza do Polski. Kolejną warstwą dziedzictwa Jana Pawła II jest sprawa zjednoczenia chrześcijan oraz sprawa dialogu międzyreligijnego. Głęboką prośbę o to pierwsze zamknął programowo w encyklice Ut unum sint. Wyrazem drugiej były spotkania w Asyżu, dyktowane potrzebą stworzenia odporu agresywnym zakusom ateizmu. Papież wiedział, że tak pierwsze, jak i drugie stanowi ważne, choć trudne, zadanie Kościoła i jego członków.
Jak najlepsza znajomość elementarnych zasad wiary przez członków Kościoła stanowiła kolejny powód głębokiego zatroskania Jana Pawła II. Dał temu wyraz przez wydany z jego inicjatywy Katechizm Kościoła Katolickiego w 1992 r., który stanowi owoc Kościoła tamtego czasu, owoc, który na długo winien stanowić pokarm dla autentycznego realizowania chrześcijańskiego powołania.
Kolejny trwały segment zamkniętego co dopiero Pontyfikatu stanowi zasób wskazań, jakie Papież skierował do odwiedzanych krajów i narodów. Dla Polaków, których odwiedzał aż 8 razy, głosząc żarliwie i obficie słowo Boże, rodzi to obowiązek szczególnego „powrotu do źródeł”, jakimi są wygłoszone w czasie tych pielgrzymek przemówienia.
Ostatnią, wyjątkowo doniosłą i treściowo dostojną warstwą dziedzictwa Jana Pawła II jest nabożeństwo do Bożego Miłosierdzia. Zmarły Papież był tego nabożeństwa wyjątkowo zaangażowanym inicjatorem i protektorem. To On wydobył z pogrążenia w szarej przeszłości s. Faustynę Kowalską i umieścił ją na wyżynach ołtarzy, a zarazem dla teraźniejszości i przyszłości ludzkości wypromował prawdę o Bogu Miłosiernym, czego wyrazem jest encyklika Dives in misericordia, ale i osobista konsekracja świątyni Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach (2002 r.), a wreszcie poświęcenie tej tajemnicy tzw. niedzieli białej, pierwszej po Wielkanocy. Swoistym zwieńczeniem tej promocji było Jego odejście w wigilię niedzieli Miłosierdzia Bożego. Ale tu już zadziałała Boża Opatrzność.
Święto Bożego Miłosierdzia jest elementem kluczowym dziedzictwa Jana Pawła II, elementem wyjątkowo wychylonym ku przyszłości, przeznaczonym do trwania i przetrwania na zawsze.
Realizowanie jego głębokiej i doniosłej treści winno stać się w Kościele polskim trwałym pomnikiem przypominającym Wielkiego Papieża, największego z rodu Polaków - Jana Pawła II i wyrażającym Mu godny hołd.

Wielki Pontyfikat Jana Pawła II:

Długość - 26 lat i 6 miesięcy.

Pielgrzymowanie - 822 dni Pontyfikatu Ojciec Święty spędził poza Watykanem.

Beatyfikacje i kanonizacje - 482 osoby kanonizowane i 1338 beatyfikowanych.

Wyjątkowy kontakt z młodzieżą - fenomen Światowych Dni Młodzieży.

Nauczanie - 20 mln nabywców znalazła książka Jana Pawła II „Przekroczyć próg nadziei”.