Reklama

W wolnej chwili

Świąteczne dziadki do orzechów

Uśmiechają się z okien wystawy w Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach. Choć Kielecczyzna nie wypracowała własnych wzorców dziadków do orzechów, to kieleckie muzeum posiada jedną z największych kolekcji w kraju.

[ TEMATY ]

dziadek

TD

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Nadeszło Boże Narodzenie, a z nim choinka. A jak choinka, to i zawieszane na niej orzechy, a jak orzechy to i dziadek, aby dostać się do smakowitego ziarna.

Bogata kolekcja

Blisko 370 egzemplarzy liczy kolekcja dziadków do orzechów w Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach. Jest to jeden ze zbiorów najczęściej wypożyczanych do innych instytucji. – Mamy dziadki postaciowe i w formie najpopularniejszej, do zgniatania orzechów – informuje Przemysław Krystian, rzecznik prasowy muzeum. Ze względu na funkcje zgniatania dziadki dzielimy na: dźwigniowe, mające postać ludzką lub zwierzęcą, udarowe, w formie kleszczyków i śrubowe, w których orzech umieszczony w zagłębieniu, dociska się śrubą. Nazewnictwo jest także bardzo zróżnicowane: orzechołomy, zęby, zgniatacze, tłuczki czy rozłupywacze. Najciekawsze są te postaciowe. Mogą przybierać sylwetki królów, żołnierzy, halabardników, górników, w kolekcji jest nawet taki w formie bałwanka. Lwią część zasobu dziadków kieleckie muzeum zakupiło w 2009 r. od prywatnego kolekcjonera – było to ok. 250 sztuk figurek, a wcześniej placówka posiadała pojedyncze sztuki.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Międzynarodowa kariera

Najstarszymi dziadkami, czy raczej ich prototypami, były po prostu dwa kamienie. Pierwszy drewniany dziadek do orzechów powstał w Niemczech w XV w. Narodził się w Rudawach w Saksonii, w okolicach miasteczek Grünhainichen i Seiffen, nieopodal granicy z Czechami. Miejscowości te zamieszkiwała przede wszystkim uboga ludność górnicza. Długie zimowe wieczory mieszkańcy lubili spędzać, wykonując z drewna figurki zwierząt oraz bajkowych bohaterów. A także postaci dziadków. Pod koniec XVII w. dziadki trafiły na świąteczny jarmark w Lipsku. Pierwszą masową produkcję uruchomił w 1872 r. William Fuchner i tak zaczęła się ich międzynarodowa kariera. Dziadki dźwigowe, czyli te postaciowe, są najbardziej kojarzone ze świętami Bożego Narodzenia. W Polsce ich popularność pojawiła się wraz z choinką, która także przywędrowała do nas z Niemiec. Na świątecznym drzewku zawieszano orzechy i dziadki pełniły funkcję użytkową, ale i ozdobną.

Inspiracje

Postać dziadka do orzechów okazała się bardzo inspirująca. Był bohaterem fantastycznego opowiadania E.T.A. Hoffmana, które powstało w Berlinie w 1816 r., przetłumaczone następnie na francuski przez Alexandre’a Dumas’a, co z kolei zainspirowało Piotra Czajkowskiego do stworzenia baletu o tym samym tytule. Mamy też wątek lokalny – „Dziadka do orzechów” zinterpretował tanecznie Kielecki Teatr Tańca. Najczęściej używanymi materiałami do wyrobu dziadków były i pozostają klon, bukszpan, lipa, buk i brzoza – są to najtwardsze gatunki drewna, nadające się do produkcji „najsilniejszych”, a więc najskuteczniejszych dziadków.

2023-12-25 13:12

Ocena: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Noworoczne spotkanie papieża z dyplomatami

[ TEMATY ]

dziadek

franciszkanie

Grzegorz Gałązka

Na konieczność popierania rodziny, budowania kultury spotkania, troski o ubogich i uchodźców, poszanowanie godności każdego człowieka a także środowiska naturalnego zwrócił uwagę Franciszek spotykając się w Sala Regia Pałacu Apostolskiego na tradycyjnej audiencji dla korpusu dyplomatycznego przy Stolicy Apostolskiej. Stanowiła ona okazję do złożenia życzeń z okazji Świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku oraz przedstawienia stanowiska Stolicy Apostolskiej wobec najważniejszych problemów wspólnoty międzynarodowej. Ojcu Świętemu towarzyszył papieski jałmużnik, abp Konrad Krajewski. Mówiąc o Azji papież Franciszek nie wymieniając Chin, stwierdził, iż "Stolica Apostolska z żywą nadzieją dostrzega oznaki otwarcia płynące z krajów o wielkich tradycjach religijnych i kulturowych, z którymi pragnie współpracować w budowaniu dobra wspólnego".
CZYTAJ DALEJ

Bp Przybylski do Polonii w Kevelaer: Jeszcze ważniejszy niż język ojczysty jest język wiary

2025-05-05 18:39

[ TEMATY ]

pielgrzymka

Organizatorzy pielgrzymki/archiwum bp. Przybylskiego

W uroczystość NMP Królowej Polski, 3 maja 2025 roku, odbyła się tradycyjna pielgrzymka Polonii do sanktuarium maryjnego w Kevelaer., w diecezji Munster. Uroczystościom przewodniczył Bp Andrzej Przybylski z Częstochowy.

Pielgrzymi zaczęli swoje spotkanie od modlitwy różańcowej przed cudownym obrazem Matki Bożej Pocieszycielki Strapionych. O 11.30 została odprawiona msza święta. Bp Andrzej Przybylski w swojej homilii wskazał na Maryję, jako znak „niezawodnej nadziei”. Nawiązując do jednej z prefacji maryjnych przypomniał, że Ewa wszystko straciła przez niewierność, a Maryja odzyskała wszystko przez wiarę. „Doświadczamy tego zarówno w życiu osobistym, rodzinnym, jak i narodowym – mówił kaznodzieja – Nasza niewierność Bogu, Jego Ewangelii i przykazaniom zawsze kończy się tragedią. Wszystko natomiast możemy odnowić, odbudować dzięki wierze.
CZYTAJ DALEJ

Kolegium Kardynalskie wzywa do modlitwy o pokój

2025-05-06 15:19

[ TEMATY ]

wezwanie

modlitwa o pokój

kolegium kardynalskie

PAP/EPA

Kardynałowie w Bazylice św. Piotra

Kardynałowie w Bazylice św. Piotra

Do modlitwy o „sprawiedliwy i trwały pokój” wezwali członkowie Kolegium Kardynalskiego w komunikacie, opublikowanym na zakończenie ostatniej 12. kongregacji generalnej, poprzedzającej rozpoczynające się jutro konklawe.

Publikujemy treść komunikatu, przekazanego za pośrednictwem Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej:
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję